Bahçesaray (Müküs) ve çevresinin etnobotanik özellikleri ve dijital ortama aktarımı

Abstract

Bu çalışmada; B9 karesinde yer alan Van ilinin Bahçesaray (müküs) ilçesi ve çevresinde ilaç, gıda, yakacak, boyar madde, ekonomik değeri olan bitkiler yem, ve elsanatları için halk tarafından kullanılan bitkiler kullanım amaçları kullanım şekilleri, kullanılan kısımları ve yöresel adları ile birlikte verilmiştir. 2015 – 2018 yıllarında bahçesaray (müküs) ve çevresinde anket çalışmaları ve köy halkı ile görüşmeler yapılmıştır ve bu anket sonuçları değerlendirilmiştir. Çalışma; 2015-2018 yılları arasında Bahçesaray(Müküs) ve çevresinde yaşayan halk ile görüşmeler ve anket çalışmaları yapılmıştır. Bilgi veren 185 kullanıcının yüzde 57 (%57)' si kadın, yüzde 43 (%43)'ü ise erkektir. Kadın kullanıcıların hepsi ev hanımı, erkek kullanıcılar ise farklı meslek gruplarıyla uğraşmaktadırlar.Bu çalışmanın amacı Bahçesaray merkeze bağlı köy ve mezralarında yaşayan yöre halkının geleneksel olarak faydalanmakta olduğu doğal ve kültüre alınmış bitkileri belirlemek ve bu bitkilerin kullanım çeşitliliğini saptayarak etnobotanik açıdan önemini ortaya koymaktır. Araştırma sonucunda değişik amaçlarla kullanılan 28 familyaya ait toplam 76 bitki taksonu ve bunlara ait yerel bilgiler verilmiştir. Toplanan bitkilerin 46'sı gıda, 26'sı tedavi, 10'u yem, 10'u yakacak, 3'ü el sanatları, 2'si ekonomik ve 2'sinin boyar madde olarak kullanıldığı tespit edilmiştir.Bu çalışmada çeşitli amaçlarla kullanıldıkları tarafımızdan belirlenen 6 taksonun daha önce kullandıkları ile ilgili herhangi bir bilgi bulunmamıştır. İlk faydalı kullanılmaları bölgemizde belirlenmiştir. 29 taksonun da bugüne kadar bilinen kullanımlarından tamamen veya kısmen farklı amaç veya şekilde araştırma bölgemizde kullanıldıkları belirlenmiştir. Bunun yanında bazen aynı amaç için birden çok farklı takson da kullanılmaktadır. Araştırma alanında kullanımı belirlenen bitkilerden en fazla takson içeren ilk beş familya sırasıyla; Rosaceae 17(%22,4), Asteraceae 13(%17,10), Lamiaceae 7(%9,21), Fabaceae 4(%5,26), Apiaceae 3(%3,95) olarak belirlenmiştir.Bu çalışmada, çeşitli amaçlarla kullanılan va tarafımızdan belirlenen 112 bitki taksonunun ışık kutusu aparatı kullanılarak, camlı tarayıcıyla bilgisayar ortamına görüntüsü aktarılmıştır.

In this study, B9 is located in the vicinity of Bahçesaray (müküs) in the province of Van and it is given with usage forms, used parts and local names of medicines, food, fuel, stain, economic value of plants and feedstuffs used by the public for handicrafts.From 2015 to 2018, the survey was conducted around Bahçesaray (muküs) and around the village interviews with the public were conducted and the results of these surveys were evaluated. In this study; Between 2015-2018 interviews and survey studies were made with Bahçesaray (Müküs) and people living in the vicinity of it. 57 (57%) of the 185 informants were female and 43 (43%) were male. Female users are all housewives and male users are engaged in different occupational groups. The aim of this study is to determine the natural and cultivated plants that the locals living in the villages and bushes of Bahçesaray's center have traditionally benefited from and determine the diversity of use of these plants and reveal their significance in terms of ethnobotany. As a result of the research, 76 plants taxa belonging to 28 families used for different purposes and their local knowledge related to them were given. It was determined that 46 of the collected plants were treated as food, 26 as treatment, 10 as feed, 10 as fire, 3 as handicrafts, 2 as economical and 2 as used as stain.In this study, we have not found any information about the 6 taxa that we have used for various purposes before. The first beneficial uses were determined in our region. It has been determined that 29 taxa have been used in our research area for purposes that are totally or partially different from their known use. In addition, several different taxons are sometimes used for the same purpose. The first five families containing the highest number of taxa from the plants determined to be used in the research field were determined in order Rosaceae 17(%22,4), Asteraceae 13(%17,10), Lamiaceae 7(%9,21), Fabaceae 4(%5,26), Apiaceae 3(%3,95) olarak belirlenmiştir.In this study, images were transferred to the computer environment with a glass scanner using the light box aparat of 112 plant taxon which we have used for various purposes.