Ergenlerde öz-yeterlik, motivasyon, azim ve psikolojik dayanıklılığın iyi oluş ile ilişkisi: Bir model sınaması

Abstract

Pozitif psikoloji yaklaşımının ortaya çıkmasıyla birlikte bireylerin iyi oluş ve mutluluk düzeyleriyle ilişkili değişkenlerin ortaya konulması ve iyi oluşu arttırıcı porgramların geliştirilip uygulanması yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Pozitif psikoloji yaklaşımının bakış açısı zaman içinde eğitim alanında da kabul görmeye başlamış ve pozitif gençlik gelişimi çerçvesinde öğrencilerin iyi oluş düzeylerinin arttırılması önem kazanmaya başlamıştır. Bundan dolayı da iyi oluş ile ilgili durumun ve iyi oluşu etkileyen değişkenlerin ortaya konulması önem kazanmaya başlamıştır. Bu çerçevede bu araştırmanın amacı; akademik öz yeterlik, içsel motivasyon, azim ve psikolojik dayanıklılık değişkenlerinin iyi oluş ile ilişkisini ortaya koymak ve bu değişkenlerin iyi oluşu etkileme mekanizmasını açıklamaya yönelik olarak alanyazın temelli geliştirilen bir model önerisini test etmektir. Araştırmanın çalışma grubu, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı Van ilindeki liselerde öğrenim görmekte olan 300 kız, 300 erkek olmak üzere toplam 600 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmaya farklı sınıf düzeylerinden (9,10,11 ve 12. sınıf) ve bölüm türlerinden (sayısal, eşit ağırlık, sözel, yabancı dil) öğrenciler katılmıştır. Araştırma verilerini toplamak için Çocuklar İçin Öz-yeterlik Ölçeği, Ergenler İçin Ders Çalışmaya Motive Olma Ölçeği, Ergen Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği (EPDÖ), Kısa Azim Ölçeği ve Ergenler İçin Beş Boyutlu İyi Oluş Modeli: EPOCH ölçekleri kullanılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilmiş ve veri analizi için Pearson Momentler Çarpımı korelasyon Katsayısı ve Yapısal Eşitlik Modellemesinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda öz-yeterlik, motivasyon, azim, psikolojik dayanılılık ve iyi oluş değişkenleri arasında anlamlı pozitif ilişkilerin olduğu ortaya konulmuştur. Değişkenlerin cinsiyete göre farklılaşmasına yönelik bulgular; katılımcıların iyi oluş, psikolojik dayanıklılık, öz yeterlik ve motivasyon düzeylerinin cinsiyete göre anlamlı şekilde farklılaştığını, kız öğrencilerin psikolojik dayanıklılık ve içsel motivasyon düzeylerinin erkeklere göre yüksek olduğunu, erkeklerin ise iyi oluş ve öz-yeterlik puanlarının kız öğrencilere göre daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Hipotetik modelin analizine yönelik bulgular önerilen hipoetik modelin mükemmel uyum gösterdiğini, akademik öz-yeterlik ve içsel motivasyonun azim ve psikolojik dayanıklılık düzeyini arttırdığını, bu iki değişkenin de bireylerin iyi oluş düzeylerini arttırdığını ortaya koymuştur. Ortaya konulan bulgular çerçevesinde okullarda ve ruh sağlığı alanında çalışan araştırmacı ve uygulayıcılara çeşitli öneriler sunulmuştur.

With the emergence of positive psychology approach, it has become widespread to examine the variables related to well-being and happiness levels of individuals and to develop and implement well-being enhancing programs. The positive psychology perspective started to be accepted in the field of education in time and it became important to increase the well-being of the students within the framework of positive youth development. Therefore, investigating well-being levels and determining the variables that affect well-being gains more importance in recetn years. The aim of this research is; determining the relationship between academic self-efficacy, intrinsic motivation, perseverance and resilience with well-being and to test a hypothetical model developed based on the literature for explaining of how these variables affect the well-being. The study group consisted of 600 adolescents (300 male and 300 females) from different high schools in Van province under the Ministry of National Education. Participants from different grade levels and department types participated to the study. For data collection, Self-Efficacy Scale for Children, Scale for Motivation to Study Lesson for Adolescents, Adolescent Psychological Resilience Scale (EPDS), Short Grit Scale and Five-Dimensional Well-Being Scale for Adolescents: EPOCH scales were used. Pearson Product-Moment Correlation Coefficient and Structural Equation Modeling were used for data analysis.As a result of the research, it was revealed that there were significant positive relationships between self-efficacy, motivation, grit, resilience and well-being. Findings regarding the differentiation of variables by gender shows that; participants resilience, motivayion, self-efficacy levels differs in terms of gender. According to the findings regarding the differentiation of variables by gender, it was found that well-being, resilience, self-efficacy and motivation levels of the participants differed significantly according to gender. Resilience and motivation levels of females were higher than males, and males' well-being and self-efficacy scores were higher than females. Findings for the analysis of the hypothetical model showed that the proposed hypothetic model has perfect fit indices, academic self-efficacy and intrinsic motivation increased the level of grit and resilience, and these two variables increased the well-being levels of individuals. Various findings were presented to researchers and practitioners working in schools and mental health settings within the framework of findings.