Yenidoğan tarama programını reddeden ailelerin tarama programlarına ilişkin bilgi, tutum ve davranışları ile ret nedenlerinin betimlenmesi

Abstract

Amaç: Bu araştırmanın amacı, birinci basamak sağlık kurumlarında sunulan koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında yer alan Yenidoğan Tarama Programı (NTP)'nın reddedilme nedenlerinin betimlenmesidir.Gereç ve Yöntem: Araştırma nitel araştırma türü olan fenomenolojik tiptedir. NTP' yi reddeden 15 ebeveyn ile ikamet adreslerinde yüz yüze görüşme yapılmıştır. Yapılan görüşmeler kaydedilmiş ve deşifre edilerek yazılı hale getirilmiştir. Yazılı metin içerik analizi ile yorumlanmıştır. Verilerin işlenmesi ve analizinde MAXQDA programı kullanılmıştır.Bulgular: Yapılan görüşmeler sonucunda, bireylerin sağlık davranışlarını içsel ve dışsal unsurlar ile ilişkilendirdikleri görüşmüş olup elde edilen bulgular; Atıf Kuramı, Sağlık İnanç Modeli ile Ekolojik Sistem Yaklaşımı çerçevesinde yorumlanmıştır. Sonuçlar: Annelerin bebeklerinden topuk kanı örneği alınırken koruma içgüdüsü ile hareket ederek bebeklerine zarar geleceğine inandıkları tespit edilmiştir. Ayrıca sağlık personeli ve bireyler arasında yaşanan iletişim sorunları ve yeterli bilgilendirme yapılmamasının NTP' nin reddetmesine neden olduğu bulunmuştur. Sağlık sisteminde hekimin iktidarının devam ettiği, bireylerin hekimlerin söylemleri doğrultusunda sağlık davranışı geliştirdikleri ancak bu durumun NTP için geçerli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. NTP' nin reddedilmesinde etkili olan diğer unsurların ise dini inançlar, aile, kültür ve geleneksel uygulamalar ile doğal yaşam isteği, alternatif tıp tercihi, kamu kurumlarına duyulan güvensizlik ve medyanın olumsuz etkisi olduğu tespit edilmiştir.Anahtar kelimeler: Sağlık hizmetinin reddedilmesi, koruyucu sağlık hizmeti,Yenidoğan Tarama Programı, sosyal hizmet, halk sağlığı.

Objective: The purpose of this study is to describe the reasons for rejection of the Newborn Screening Program within the scope of preventive health services presented in primary health care institutions.Material and method: The research is a phenomenological study which is a qualitative research type. A face-to-face interview was conducted with 15 parents, who refused to participate Newborn Screening Program, at their permanent addresses. The interviews were recorded and deciphered. The script was interpreted by content analysis method. MAXQDA was used for data processing and analyzing.Results: As a result of the interviews, individuals discussed their health behaviors with internal and external factors. The results were interpreted within the framework of the Citation Theory, Health Belief Model and Ecological System Approach. Conclusion: It was found that mothers believed that their babies would be harmed while taking a heel blood sample and they acted with a protection instinct. In addition, communication problems between individuals and health-care personnel and insufficient inform were found to cause the rejection of Newborn Screening Program. It is concluded that the doctor's power maintained in the health-care system and individuals develop health behaviors in direction of the doctors discourse but this case does not valid to Newborn Screening Program. Other factors effective in the rejection of Newborn Screening Program were found to be religious beliefs, family, desire for natural life depending on culture and traditional practices, the choice of alternative medicine, the distrust of public institutions and negative impact of the media.Key words: Rejection of health care, preventive health care, Newborn ScreeningProgram, social work, public health