İşletmelerin finansal başarısızlığının AHP temelli ELECTRE TRI ve FLOWSORT yöntemleri ile tahmin edilmesi

Abstract

Finansal başarısızlık, işletmenin yükümlülüklerini karşılayamamasıdır. Bu durum işletmenin mallarının tasfiye edilmesiyle sonuçlanan iflasa kadar uzanmaktadır. İşletmelerin finansal başarısızlığa uğramaları sadece kendi paydaşlarına değil aynı zamanda ülke ekonomisine de ciddi maliyetler yüklemektedir. Bundan dolayı finansal başarısızlığın tahmin edilmesi finans alanında önemli araştırma konularından biri olmuştur.Bu çalışmada, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden ELECTRE TRI ve FLOWSORT yöntemlerinin sınıflama gücü karşılaştırılarak finansal başarısızlık tahmini yapılmıştır. Borsa İstanbul'da işlem gören 30 gıda işletmesinin 2010 - 2017 yılları arasındaki bilanço ve gelir tabloları incelenmiştir. Uzman görüşüyle belirlenen 10 kriter doğrultusunda işletmeler, finansal anlamda başarılı ve başarısız olarak sınıflandırılmıştır. Kriter olarak kullanılan finansal oranlara ölçek dönüşümü yapılmış ve kriter yönleri belirlenmiştir. Çalışmada finansal oranların önem ağırlıklarının belirlenmesinde Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemi kullanılmıştır. Finansal oranlar içerisinde sonucu en çok etkileyenin faaliyet kâr marjı ve öz kaynak kârlılığının olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre ELECTRE TRI yönteminin işletmeleri doğru sınıflandırma oranı % 77, FLOWSORT yönteminin ise % 57'dir. Sonuçtan hareketle ÇKKV yöntemlerinin finansal başarısızlık alanında uygulanabilirliği görülmüştür.

Financial failure is the inability of the entity to fulfill its obligations. This situation, extends up to bankruptcy resulting in the liquidation of the entity's property. The financial failure of businesses is causing serious costs not only to their stakeholders, but also to the country's economy. Therefore, estimating financial failure has been one of the major research topics in the field of Finance.In this study, financial failure estimation has made by comparing the classification power, of ELECTRE TRI and FLOWSORT methods which are Multi Criteria Decision Making (MCDM) methods. Balance sheet and income statements between 2010 and 2017 of 30 food businesses, traded on Borsa Istanbul, have examined. Businesses classified as successful and unsuccessful financially according to 10 criteria determined by expert opinion. A scale conversion was made to the financial ratios used as criteria and the criteria aspects were determined. Analytical Hierarchy Process (AHP) method has used to determine the importance weights of financial ratios in the study. Among the financial ratios, operating profit margin and equity profitability were the most influential factors. According to the results, the correct classification rate of enterprises of the ELECTRE TRI method is 77 % and that of FLOWSORT method is 57 %. Based on the results, the applicability of MCDM methods in the field of financial failure has been observed.