Hekim ve hemşirelerin kişilik özellikleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları üzerine bir çalışma

Abstract

Kişilik, bireyin geçmişten gelen alışkanlıkları, çevresindeki olaylar karşısında sergilediği tutum ve davranışları, duyguları, düşünceleri ve olaylara yaklaşım tarzını gösteren bir bütündür. Kişiliği anlamak, bireylerin birbiriyle olan ilişkilerindeki değişkenleri ve davranışların altında yatan nedenleri anlayabilmek ile mümkündür. Bireylerin kişisel alışkanlıkları ve özellikleri sağlıklarını doğrudan etkileyen davranışlar sergilemelerine sebep olabilir. Sağlığı tehdit eden alışkanlık ve davranışların terk edilmesi, sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının benimsenmesi, geliştirilip sürdürülmesi hastalıklardan korunmanın ve sağlıklı olmanın temel yoludur. Sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını, yaşam tarzı olarak benimseyen bireylerin yaşam kalitelerini sağlıklı bir şekilde idame ettirdikleri söylenebilir. Mesleki sorumlulukları gereği sağlıkta rol model olan hekim ve hemşirelerin hizmet verdikleri toplumlara karşı sağlıklı yaşam biçimi davranışları konusunda bir takım sorumluluk düşmektedir.Bu çalışmada kişilik özellikleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki ve etki araştırılmaktadır. Araştırmanın evrenini Isparta il merkezinde faaliyet gösteren Süleyman Demirel Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi ve Isparta Şehir Hastanesi'nde görevli hekim ve hemşireler oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında 365 hekim ve hemşireye ulaşılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Benet-Martinez ve John (1998) tarafından `Beş Faktör Envanteri` ismiyle geliştirilen, Sümer ve Sümer (2005) tarafından Türkçe 'ye uyarlanan 44 ifadeden oluşan Beş Faktör Kişilik Özellikleri Ölçeği ile Walker ve arkadaşları (1987) tarafından geliştirilip, 1996 yılında revize edilen 52 ifadeden oluşan Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistiksel metotların (frekans, yüzde, ortalama, standart sapma) yanı sıra niceliksel verilerin karşılaştırılmasında iki grup durumunda, gruplar arası karşılaştırmalarında bağımsız örnekler (Independent Samples) t testi, ikiden fazla grup durumunda parametrelerin gruplar arası karşılaştırmalarında Tek yönlü (One way) Anova testi ve farklılığa neden olan grubun tespitinde Tukey (b) testi kullanılmıştır. Kişilik özelliklerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile ilişkisi korelasyon analizi ile incelenmiştir. Kişilik özelliklerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının alt boyutları üzerindeki etkisi Çoklu Regresyon Analizi (Enter yöntemi) ile incelenmiştir.Araştırmanının sonuçlarına göre, kişilik özelliklerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile ilişkisi olduğu ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkilediği tespit edilmiştir. Kişilik özelliklerinde hekim ve hemşirelerin, yaş, cinsiyet, medeni durum, görev, birim ve çalıştığı kuruma göre farklılık gösterirken, sağlıklı yaşam biçimi davranışlarında bu bağımsız değişkenlere ek olarak öğrenim durumunun da farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.

Personality is a whole that shows the habits of the individual from the past, the attitudes and behaviors he displayed in front of the events around him, his emotions, thoughts and approach to events. Understanding the personality is possible by understanding the variables in individuals' relationships with each other and the reasons underlying their behaviors. Individuals' personal habits and characteristics might cause behaviors that directly affect their health. Giving up of health-threatening habits and behaviors, adoption, development and maintenance of healthy lifestyle behaviors are the basic means of protection from diseases and healthy It might be said that individuals who accept healthy lifestyle behaviors as a lifestyle maintain their quality of life in a healthy way. As their professional responsibilities, physicians and nurses, who are role models in health, have some responsibilities in terms of healthy lifestyle behaviors towards the communities they serve.In this study, effects and the relationship between personality traits and healthy lifestyle behaviors have been investigated. The nature of the study consists of physicians and nurses working in the Isparta City Hospital and Süleyman Demirel University Research and Application Hospital. 365 physicians and nurses have been reached within the scope of the study. The five factor personality traits scale, which was developed by Benet-Martinez and John (1998) as a Five-Factor Inventory 2005 by Sümer and Sümer (2005) and adapted to Turkish (44 statements and Five-Factor Personality Properties Scale), was conducted by Walker et al. (1987). and Healthy Life Style Behavior II, consisting of 52 statements which were revised in 1996, have been used. In the evaluation of data, descriptive statistical methods (frequency, percentage, mean, standard deviation), as well as two groups in the comparison of quantitative data, independent samples in the comparison between the groups (Independent Samples) t test, one-way comparison of the parameters between groups in the case of more than two groups Anova test and tukey's (b) test have been used in the determination of the group causing the difference. Correlation analysis of personality traits with healthy lifestyle behaviors has been examined. The effects of personality traits on the sub-dimensions of Healthy Lifestyle Behaviors have been investigated by Multiple Regression Analysis (Enter method).According to the results of the study, it has been determined that personality traits are related to healthy lifestyle behaviors and affect healthy lifestyle behaviors. While in personality characteristics of physicians and nurses differ in according to age, gender, marital status, duty, unit and institution, plus, these independent healty lifestyle behaviours have also determined to differ.