İslâm ahlâk düşüncesinde Tedbîrü`l Müdün

Abstract

Tezimizin içeriğini, felsefî ahlâk alanının önemli düşünürlerinden olan İbn Miskeveyh, Nâsıruddîn et-Tûsî ve Kınalızâde Ali Çelebî'nin ahlâk düşüncelerinde toplum ve siyaset ahlâ-kını nasıl ele aldıklarının değerlendirilmesi oluşturmaktadır. Giriş ve üç bölümden oluşan tezimizin giriş bölümünde tezin konusu, önemi, amacı, yöntem ve sınırları hakkında bilgiler verildi. Birinci bölümde, Tedbîrü'l-müdün kavramı eti-molojik açıdan açıklandıktan sonra, tezimize konu olan düşünürlerimizin de içinde bulunduğu İslâm ahlâk düşüncesine kaynaklık eden birikimler hakkında bilgiler verilerek bu birikimlerin İslâm düşüncesine nasıl ve hangi yollarla geçtiği ele alındı. Bölümün sonunda da, İslâm felse-fesinde ilk dönem İslâm filozoflarının siyaset düşüncelerine yer verildi. İkinci bölümde, siyaset ve ahlâk düşüncesine kaynaklık eden en önemli araçlardan biri olan akıl ve bu aklın öncülük ettiği insanın nefsî, iradesi ve erdemleriyle ilgili bilgiler, keza Tedbîrü'l-müdün'ün pratik akılla ve ahlâkla ilişkisi düşünürlerimiz nezdinde ele alınarak, Tedbîrü'l-müdün'ün uygulamadaki önemine vurgu yapıldı. Tezimizin son bölümünde, Tedbîrü'l-müdün bağlamında toplumsal hayat ve bu toplumsal hayatın sosyal ve siyasal yönleriyle ortaya çıkan önemli dinamikleri ve ahlâkın bunlara nasıl yansıdığı, düşünürlerimizin fikirleri ekseninde ele alındı. Sonuç kısmında ise, düşünürlerimizin toplum ve siyaset ahlâkıyla ilgili görüşleri bağlamında genel bir değerlendirme yapılarak çalışma sonlandırıldı. Bu çalışma boyunca teze konu olan filozofların ahlak, toplum ve siyasetle ilgili dü-şüncelerinden elde edilen bilgilerden hareketle, öne sürülen bu düşünceleri destekleyen argü-manlar ortaya konulmaya çalışıldı.

The content of our thesis is composed of the evaluations of how Ibn Miskeveyh, Nâsıruddîn et-Tûsî, and Kınalızâde Ali Çelebi, all of whom are among the important thinkers in the field of philosophical ethics, deal with social and political ethics in their ethical thoughts.The information related to the topic, importance, purpose, method, and limits of the thesis, which contains an introduction and three chapters, was given in the introduction. In the first chapter, after the concept of Tedbîru'l-mudun was etymologically explained, the information about the accumulations of knowledge, from which the Islamic ethical thought including our thinkers dealt with in our thesis originated, was provided and how and by which ways these accumulations were passed to Islamic thought were scrutinized. At the end of the chapter, the first period Islamic philosophers' political thoughts in the philosophy of Islam were expressed. In the second chapter, reason, which is one of the most important means that are the source of political and ethical thoughts, and the information led by this reason and related to human soul, will, and virtues, are handled. Additionally, the importance of Tedbîru'l-mudun in practice was emphasized when the relation of Tedbîru'l-mudun to practical reason and ethics was stressed in the eyes of our thinkers. In the last chapter of our thesis, in the context of Tedbîru'l-mudun, social life, the crucial dynamics appeared with social and political aspects of this life, and how ethics reflected on these were examined in the perspectives of the ideas of our thinkers. In the conclusion chapter, we completed our work by generally evaluating our thinkers' opinions related to social and political ethics. In the course of this work, by taking the information obtained from the ethical, social, and political views of the philosophers discussed in the thesis in consideration, it was sought to present the arguments supporting these views.