Biyostratigrafi ve biyokronoloji çalışmalarına bir örnek: Kütahya Altıntaş küçük memeli fosillerinin analizi

Abstract

Bu tez çalışmasında Geç Miyosen Altıntaş (Kütahya) fosil lokalitesinden elde edilen Progonomys (Mammalia, Rodentia, Muridae) cinsine ait fosil dişler incelenmiştir. Wessels'in 2009 çalışmasına ek olarak artan koleksiyonda yer alan fosil dişler tanımlanmış ve Altıntaş (Kütahya) lokalitesinin ait olduğu formasyonun stratigrafik özellikleri, biyokronolojisi ve paleoekolojik yapısı irdelenmiştir.Progonomys'ler ilk olarak yaklaşık 12,3 milyon yıl önce Pakistan'ın Siwalik bölgesinde ortaya çıkmışlardır. Doğu Akdeniz'de ise daha genç dönemlerde ortaya çıkan ve çok daha sık görülen bir tür olan Progonomys'ler bu bölgede Vallesiyen dönemin sonlarında kaybolmuştur. Tipik bir Vallesiyen canlısı olan ve coğrafi yayılımları farklı zaman dilimlerinde görülen Progonomys, Anadolu'da ilk olarak 10,1 milyon yıl öncesine tarihlendirilen Sinap Lokalite 108 de bilinmektedir. Sinap dışında ise Geç Vallesiyen'e (MN10) tarihlendirilen Bayraktepe II ve Karaözü lokalitelerinde görülmektedir. Ayrıca Progonomys'in Anadolu'da Erken Turoliyen sonuna (Geç MN11) yaşlandırılan Cumali Lokalitesi'nde de kayıtları bulunmaktadır. Cumali Lokalitesi, Doğu Akdeniz biyoprovinsinde bu cinsin görüldüğü en geç lokalitedir. Bir Asya göçmeni olan Progonomys, Anadolu'ya vardıktan sonra Orta ve Batı Avrupa'ya göç etmiştir. Bu bölgede Erken Turoliyen'in (Geç MN11) sonuna kadar yaşamıştır.Wessels'in (2009) Altıntaş 1 lokalitesinden elde ettiği Progonomys cathalai örnekleri ile Schaub (1938) Montredon'dan elde ettiği Progonomys cathalai aynı büyüklükte olmasına rağmen Michaux'un 1971'de İspanya MBB lokalitesinden elde ettiği materyallere göre daha küçüktür. Çalışmada kullanılan materyal fosil dişlerde Wessels'in çalışmasıyla paralellik göstermektedir. Tez çalışması kapsamında Altıntaş (Kütahya) bölgesinden elde edilmiş 40 adet Progonomys cathalai cinsine ait fosil dişler morfolojik ve biyometrik açıdan incelenerek morfotip ayırımına gidilmiştir. Progonomys cinsinin tanımlanmasında A. Van De Weerd'in (1976) terminolojisi baz alınmıştır. İncelenen örneklerin morfoloji ve boyut bakımından Wessels'in sonuçları ile benzerlik gösterdiği görülmüştür ve ortaya çıkan sonuçlar karşılaştırmalı diyagramlar halinde verilmiştir. Ayrıca tanımlanan yeni koleksiyon Wessels 2009'un biyokronolojik sonuçlarını desteklemekte ve Altıntaş (Kütahya) Lokalitesi'nin Vallesiyen (MN9-10) döneme atıf edilebileceğini göstermektedir.

Progonomys first emerged in the Siwalik region of Pakistan about 12.3 million years ago and geographically expanded its range to the Wetsern Asia and Europe during the early late and middle late Miocene. Progonomys is a very common Vallesian form and its first fossil record is known from the Sinap locality (10,1 Ma, Turkey) in Western Asia. Additionally, Progonomys findings are reported from the Bayraktepe II, Karaozu, and Cumali localities of Antaolian late Miocene. Cumali, from the early Turolian (MN11) of Anatolia, represents the last appereance of Progonomys in this bioprovince.In this study, expanded collection of Altıntas locality (Kütahya) is decribed within a specific focus on the Progonomys specimens. Following the Wessels (2009) the results are interpreted in terms of taxonomic composition and biocronologic context. 40 isolated upper and lower molars morphologically and biometrically are anlayzed and ascribed to Progonomys cathalai. Findings of this study are in accord with Wessel (2009) and confirm her results. In terms of size and morphology, expanded Progonomys collection of Altıntas 1 locality fits in the size variation of the Altintas 1 main collection (Wessel, 2009) and Montredon collection (Schaub, 1938). Additionally, the results of this study based on the expanded new collection supports the MN9-10 (Vallesian) biocronological time range suggested by Wessels 2009.