Çağdaş Arap romanında dini değerler -1990-2015-

Abstract

Araştırmamız, çağdaş Arap romanında geçen dinî değerleri ele almakta ve araştırmaya konu olan romanların taşıdığı mesajların topluma aktarılması konusunda roman sanatının sahip olduğu güçlü ve eşsiz olanaklara değinmektedir. Araştırmanın öncelikli hedefi çalışmaya konu olan romanlardaki dinî değerleri objektif ve analitik bir yöntemle incelemektir. Ayrıca araştırmamız dinî değerlerin önemine, roman sanatını nasıl zenginleştirdiğine, roman karakterlerinin oluşumuna ve taşıdığı roller üzerindeki etkisine değinmektedir. Bunu dışında araştırmamız karakterlerin sosyal, psikolojik, fiziksel özelliklerini ve çerçevesini betimlemeye çalışmaktadır. Araştırmamız yöntem olarak analitik betimleme, tarihsel ve psikolojik yöntemi esas almaktadır. Öteyandan bu araştırmamız, sadece belirli bazı dinî, siyasî ve sosyal tasavvuru incelemekle yetinmemiştir. Aksine farklı konuları da kapsaması için konuların çerçevesi çok geniş tutulmuştur. Araştırmaya konu olan yirmi dokuz roman seçilirken Arap ülkelerinin çoğunluğuna şamil olması için coğrafî dağılıma dikkat edilmiştir. Bunun dışında araştırmanın son dönemlerde kaleme alınan çağdaş romanları kapsaması için seçilen romanların tarihsel aralığı 1990-2015 yılları ile sınırlandırılmıştır.Araştırmamız bir mukaddime, bir giriş, üç bölüm ve bir sonuçtan oluşmaktadır. Mukaddimede; araştırmanın amacı, önemi, problematiği ve yöntemi açıklanmıştır. Ayrıca ilgili konuda ortaya konulan literatüre temas edilmiş ve araştırmamızın ayırıcı özelliğine değinilmiştir. Girişte; öncelikle çağdaş Arap romanının mefhumuna, ayırt edici özelliklerine ve geleceğine değinilmiştir. Daha sonra genel olarak değer kavramı tanımlanmış ve akabinde dinî değerlerin tanımı, önemi, kapsamı, hedefleri, özellikleri, kaynakları ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Bu çerçevede Batılı ve Arap araştırmacıların dinî değerleri nasıl tasnif ettikleri geniş bir şekilde anlatılmıştır. Bu noktada araştırmada esas alınan tasnifin nasıl belirlendiğine değinilmiştir. Bu tasnif oluşturulurken Batı'da ve Arap dünyasındaki tasnifler ayrıntılı bir şekilde incelenip çalışmada esas alınacak dinî değerler listesi tespit edilmiştir. Oluşturulan dinî değerler listesi Arap dünyasında ve Türkiye'de edebiyat ve din eğitimi alanlarında uzman kişilere sunulduktan sonra onların görüşleri ve tespitleri doğrultusunda araştırmada esas alınan dinî değerler tasnifi belirlenmiştir. Çalışmada, roman karakterlerinin dinî değerlerden uzaklaşmaları ve dine aykırı değerlere tutunmaları üzerinde de durulmuştur. Sözgelimi dinî değerlerden uzaklaşma konusunda sapkın karakter, zalim, bozguncu, katil, rüşvet veren, nankör, zina yapan ve bunların dışında dinî değerlerden uzak kalışlarından dolayı psikolojik, sosyal ve fiziksel yapılarında bir karışıklıktan sıkıntı çeken karakterler gibi birtakım örnekler verilir. Bu nedenle söz konusu karakterlerde, diğer insanlarla doğru ve sağlıklı ilişkiler kurmalarını engelleyen birtakım psikolojik problemler meydana gelmektedir. Böylece asık suratlı, kurnaz, küçümseyici, şeytanî, toplumdan soyutlanmış, içine kapanık, ailevî olarak parçalanmış, kibir ve keder içinde yaşayan ve yakıcı bir vicdan azabı çeken karakterler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bütün bunlar onların değerlerinden, âdetlerinden ve geleneklerinden uzaklaşmaları sebebiyledir. Çalışmada birçok sonuca ulaştık: En önemli sonuçlar şu şekildedir: Çağdaş Arap romanı daha önce mevcut olmayan, hedefi Arap toplumlarında gelişim ve ilerleme çarkını döndürmek olan birtakım değerler oluşturmayı başarabilmiştir. Keza çalışma bazı romanların okura fayda sağlayan güzel, eğitici ve kalıcı eserler olduğunu vurgulamakta, dinî değerlerin her zaman ve her yerde faziletli olduğuna, toplumları için vatanseverlik ve kültürel hüviyet sevgisiyle dolu olduğuna işaret etmektedir. Dinî değerleri taşıyan romanlara karşılık çalışma, dinî değerler aykırı romanların varlığına işaret etmektedir. Örneğin bu tür romanlarda cinsellikle ilgili detaylar Arap-İslâm medeniyetinin üzerine inşa edildiği dinî değerleri ortadan kaldırmaktadır. Öyle ki sanki romanın mesajı cinsellik ve bundan türeyen kötülük ve rezaletlere hasredilmiştir.

This study has highlighted the religious values in the contemporary Arabic novel. So, it shed light upon its unique capabilities in the novelist art in carrying contents and delivering messages. Also, it sought to search for religious values in narrative models and studied it as an objective and analytical study. Moreover, it showed its importance and how to enrich the novelist art and its impact on the role of fiction characters taking in consideration the composition, characterization and dimensions of them psychologically, socially and physically. Also, the study took inconsideration descriptive analytical approach, historical approach and psychological approach. However, it didn't resort to extrapolate novels based on a certain religious, political or social principle but it expanded its horizons to include different topics. Again, it took into account while selecting the 30 novels which it studied the `Geographical Distribution`. It was careful to include most of the countries of the Arab world and set a period of time from 1990 to 2015.Furthermore, the study was required to have an introduction, preface, three chapters and a conclusion. Besides, the researcher in the introduction clarified the study objective, its importance, the questions he asked and the approach followed. Also, he recalled the previous studies showing the difference between them. In addition, he has shortened the preface to show a summary of the concept of modern Arabic novel and its features. He stopped in the middle (middle of the preface) when he wanted to define the general values linguistically. Then he went deep into the religious values showing its importance, comprehensiveness, characteristics, objectives, sources and the classification of Western and Arab researchers to it. Besides, he clarified the classification of this study saying that this classification comes as a result of wide view to Western and Arab classifications. Hence, he presented a list of religious values to specialists in the fields of literature, novel, Islamic and political education from the Arab world and Turkey. He ended the preface by talking about the relation among Literature, religion and values. Stressing that it is based on Solid base and reciprocal roles.