Din sosyolojisi açısından türbe ziyaretlerinin anlamı üzerine bir araştırma (Veysel Karani Türbesi örneği)

Abstract

Türbeler, manevi gücü ve meziyeti olduğu düşünülen kişilerin defnedildikleri, halk tarafından kutsal olarak bilinen mekânlardır. Ziyaret yerleri, kutsallığın mekânsal anlamda şekillenmiş biçimidir. Bu mekânlarda hacet, dilek, istek, murat gibi kavramlarla ifade edilen talepler dile getirilmektedir. Bu talepler bazen bir takım ritüellerle tamamlanmaktadır. Söz konusu ritüeller çoğu zaman ya İslam dışı ya da İslami uygulamalarla sentezlenmemiş geleneksel bir formda sergilenmektedir. Bu ritüeller `halk dindarlığı` kavramıyla dinin özüne uymayan uygulamalar olarak da ifade edilebilir. Halk dindarlığı ya da geleneksel din anlayışı, kutsal kabul ettiği mekânları ziyaret etmeyi vazgeçilmez unsurları olarak görmektedir. Kitabi din anlayışı ile hareket eden bir kesim, bu uygulamaları dinin özüne aykırı olarak görüp sert bir şekilde eleştirirken; bir başka kesim ise bu uygulamaları tamamen içselleştirmiş ve dinin gerekliliği olarak görmüştür. Türbe ziyaretlerinin esas amacı, `ulaşılamaz olarak bilinene` yani `Yüce` olana kutsal olan bir aracı vesilesiyle ulaşabilmektir. Kutsal kabul edilen bu aracılar ise kuşkusuz ziyaret mekânları ve türbelerdir. Yüce olana yakın olma düşüncesi, kutsal olarak görülen bu mekânları manevi bir sığınak haline getirmektedir. Özellikle İslam dininin mübarek gün ve gecelerinde insanlar bu yerleri değişik amaçlarla ziyaret etmektedir. Bu özelliklerinden dolayı türbe ziyaretleri, din sosyolojisi açısından ele alınması gereken bir olgudur ve araştırmaya değer bir konudur.Bu çalışmada, Siirt İli Veysel Karani Hazretleri Türbesi örnekleminden yola çıkılarak, türbelerin insanların manevi dünyalarında ve sosyal hayatlarında nasıl bir yer edindiğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Veysel Karani Hazretleri türbesinden hareketle, türbe ziyaretlerinin nedenleri, ziyaretçilerin beklentileri, ziyaret sırasında uygulanan pratikler ele alınmış ve alan verilerine dayalı olarak sosyolojik analizler yapılmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Dini İnanç, Kutsal, Veysel Karani Türbe, Geleneksel Din Anlayışı, Halk Dindarlığı.

Turbans are places known to be sacred by the people, where they are buried by people who are thought to be spiritual power and virtue. The places of visit are the form of sanctity shaped in the spatial sense. In these spaces, requests expressed by concepts like hacet, wish, desire, murat are expressed. This ritual is often exhibited in a traditional form that is either non-Islamic or not synthesized in Islamic practices. This ritual can also be expressed as practices that do not conform to the principle of religion with the concept of `folk religiosity`.People's religiosity or traditional religion considers them as indispensable elements of visiting the places they regard as sacred. While a group of people who acted with a book understanding of religion saw these practices as contrary to religion's essence and criticized them in a harsh manner, and another saw these practices as fully internalized and necessity of religion.The main objective of the visit to the tomb is to reach the means of being `sacred` to what is `known as unreachable`. These medieval intermediaries are undoubtedly visited places and species.Being close to the Almighty makes these places, considered sacred, a spiritual haven.Especially on the blessed days and nights of the Islamic religion, people visit these places for different purposes. Due to these characteristics, tomb visits are an important issue to be considered in terms of sociology of religion and worth investigating.In this study, it was aimed to reveal how the species are located in the spiritual worlds and social life of the people by way of the sample of Siirt Ili VeyselKarani. With the motive of VeyselKarani's inhabitants, the causes of the tomb visits, the anticipation of visit, the practices applied during the visit were discussed and sociological analyzes were made based on the field data.Keywords: Religionial Belief, Sacred, Veysel Karani, Tomb, Traditional Religious Understanding, Folk Piety.