Albert Einstein`ın tanrı ve din anlayışı

Abstract

XX. yüzyılın en önemli kuramsal fizikçilerinden Albert Einstein'ın Tanrı ve Din anlayışı üzerine yapılan bu çalışmanın amacı, Einstein'ın düşünce dünyasının kapsamlı bir şekilde incelenerek, Tanrı-âlem ilişkisi çerçevesinde oluşan Tanrı tasavvurlarından hangisine daha yakın olduğunun belirlenmesidir. Bu niyetle Einstein'ın fizik ve ötesine dair düşüncelerinin kaynağında bulunan ve hayata bakışını şekillendiren bilimsel temellere yer verilmiştir. Son olarak Tanrı anlayışı belirlenerek, onun Tanrı düşüncesinden izole edilmiş din yaklaşımı sunulmuştur. Dine dair görüşleri verilirken, din-bilim ilişkisine dair düşüncelerine yer verilmiştir. Bununla birlikte, bir Yahudi olarak Einstein'ın Siyonizm akımına dâhil olmasındaki gerekçeler ve dinî görüşleri ile ilişkili olarak özgür irade, ahlâk, mucize, peygamberlik ve ahiret gibi dinî literatüre ait kavramlar hakkındaki fikirleri ayrı başlıklar altında incelenmiştir. Çalışma süresince Einstein'ın entelektüel gelişimine katkı sağlayan durumlara kısaca değinilerek, onun bilim ve felsefî görüşlerinden eş zamanlı faydalanılmıştır. Onun kendi çalışmaları, konuşmaları, mektupları esas alınarak, önemli görülen ikincil kaynaklardan da faydalanılmıştır. Çoğunlukla deskriptif bir yöntem izlenmekle birlikte konu ile alakalı muğlak olan noktalar, elde edilen verilerin yorumlanması sonucu aydınlatılmaya çalışılmıştır. Çalışmanın sonucunda Einstein'ın Tanrı düşüncesi, Tanrı-âlem ilişkisi açısından bilinen Tanrı tasavvurlarından herhangi birinin altına doğrudan yerleştirilemese de teizm, deizm, panteizm ve panenteizm olmak üzere Tanrı tasavvurlarından hangisine hangi yönler ile yakın olduğu saptanmaya çalışılmıştır.ANAHTAR KELİMELER: Tanrı, Din, Evren, Özgür İrade, Ahlâk, Einstein, Tanrı Tasavvurları

The aim of this study which has been done on Albert Einstein who is one of the most important theoretical physicists of the 20th century is to determine of which of the God imaginations that occur within the framework of the God-universe is clause to his concept with comprehensively exaimining Einstein's conception of religion and God. In this sense the scientific foundations of Einstein's ideas about physics and beyond which shaped his outlook on life has been given. Finally, his understanding of God was determined and presented his approach to religion which is isolated from it.While giving his views on religion, his thoughts about the relation between science and religion are included. However, as a Jew, the reasons for the inclusion of Einstein in the Zionism movement and his ideas about the concepts of religious literature such as free will, morality, miracle, prophecy and the hereafter in relation to his religious views have been examined under different headings.In the course of the study, the shortcomings of Einstein's intellectual development were briefly discussed and his scientific and philosophical views were utilized simultaneously. With taken as a basis of his own studies, speeches and letters, secondary sources were also utilized. Although mostly descriptive methods are used, the ambiguous points that are related to the subject are tried to be clarified by way of interpretation of the obtained data.As a result of the study, although Einstein's idea of God could not be placed directly under any of the God imaginations known in terms of the relationship of God-universe, it was detected which one from the theism, deism, pantheism and panentheism was similar to his God's concepts.KEY WORDS: God, Religion, Universe, Freewill, Ethics, Einstein, The Concepts of God.