Rusların Erzurum ve Kars`taki dini mimarisi

Abstract

Toplumlar arası iletişimde, sanat ve kültür alanındaki etkileşimler son derece olağandır. Kültür tarihi araştırmalarındaki yoğunluk arttıkça, coğrafi konumları farklı doğu ile batının ayrı kültürlerle kendilerini ifade ettikleri bilinmekle birlikte; her iki toplumun bir sentez içerisinde birbirlerini etkilemiş olmaları da kabul görmektedir. Rus tarihinde modernleşme çabalarının öncüsü olan I. Petro zamanında, yüzyıllara dayalı geleneği ve dinsel havası olan Moskova'nın yerine; 1703 yılında, Baltık Denizi kıyısında yeni bir şehir kurarak orayı başkent yapma arzusu ile 'Petersburg' adında, tamamen Avrupai bir kent kurulmaya başlanmıştır. Bu kentin planlanması baştan sona İngiltere, Fransa, Hollanda ve İtalya'dan getirilen yabancı mimar ve mühendislerce gerçekleştirilmiştir. Tezimizde Anadolu'da ilk imar gören şehirlerimizden Kars ve Erzurum'un 1878 Rus işgali ile benzer bir süreci yaşadığını görmekteyiz. Rusya'da egemen olan batılılaşma ve modernleşme anlayışının bir uzantısı olarak burada kurulan yeni şehirler, geçmiş Rus şehirlerini andıran eski Osmanlı şehrinin üzerine kurulmamıştır. Esas Rus topraklarından uzakta bir koloni şeklindeki bu bölge, yeni anlayışa uygun olarak Avrupai tarzda ızgara planına sahip olarak kurulmaya çalışılmış ve bu amaçla yine yabancı mimarlardan faydalanılmıştır.Rusların Anadolu'ya getirdiği Baltık Mimarisi birçok medeniyetin sentezi olarak harmanlanmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde; Rus dönemi yapılarının cephe biçimlendirmelerinde, zengin duran görselliğe önem verilerek plasterler, kornişler, bordürlerle bezeli, kütlesel hareketlenmelere pek fazla yer verilmediği; cepheye hareket kazandırmak ve monotonluğu bozmak için belirli bir düzene göre yerleştirilen cephe elemanlarının kullanıldığı ve yoğun taş işçiliği ile de bu durumun desteklendiği dikkat çekmektedir. Bunların yanı sıra; Baltık mimarisi yapılarında görülen duvarlarda yapı malzemesi olarak çoğunlukla andezit ve bazalt taşı kullanılmış olması, kalın duvarlı, dikdörtgen planda, genellikle tek veya iki katlı inşa edilen yapılar olması, giriş hollerinin ve bu hole açılan odaların ve camekanlı bölümlerinin olması gibi özellikler Kars ve Erzurum'da bulunan Rus dönemi yapılarında da öne çıkan detaylardandır.

Artistic and cultural interraction is extremely usual in communication between the societies. Whenden sity of cultural researches increase, it is known that the different geographic locations which are west and east can define themselves in different cultures and also it is accepted that both of these two societes have affected themselves in the same syntheses. During the I. Petro time who is the leader of modernization efforts in Russion history, a European city is started to be established in 1703, on the margin of Baltic Sea which name is 'Petersburg' for the sake of making there the capital city instead of Moscow which have based on traditional and religious style during many centuries. The planning of whole of this city has been realized by foreign architectures and engineers who have come from England, France, Holland and Italy. In our thesis we see the similar process with 1878 Russian Invasion from the cities of Kars and Erzurum which have seen reconstruction first in Anatolia. By continuation of Westernization and modernization comprehension which is dominant in Russia, new established cities that looks like old Russian cities have not been established on Ottoman cities. This region which is like a colony far from main Russion country, has been established suitable to new comprehensive like a European style of grate planning and for this porpose foreign architectures have been used. Baltic Architecture that has came by Russions to Anatolia has been blended from many cultural syntheses. If it has been generally evaluated, frontal stylying of Russian period constructions which looks like rich and give value to visual quality by using plasters, cornices, covered with borders are not seen; only the challence is for making a movement on frontal font and break uniformity it has been orderly used frontal elements and this has been supported by intensive Stone work. Besides of these; In Baltic Architecture mostly andesite and basalt Stone is being used as construction elements of walls, thick walls, rectangle plans and generally they are constructed as one roof or dublex, and also they have glass case entrances and doors of the rooms are opening to the entrances. These details are outcoming properties of Russian period constructions in Kars and Erzurum.