Balıkesir Marmara Adası ve Paşalimanı Adası Türk- İslâm dönemi mezar taşları

Abstract

Batı Anadolu'da Marmara ve Ege bölgeleri arasında geçiş statüsünde olan Balıkesir, uygun iklim ve doğa koşulları nedeniyle tarihin ilk çağlarından beri yerleşim yeri olarak seçilmiştir. Bilinen en eski kültür izlerinin Eski Tunç Çağına kadar indiği Balıkesir, Osmanlı döneminde de önemli bir yerleşim yeri statüsündedir. Balıkesir iline bağlı bir ilçe olan Marmara Adası ve Erdek ilçesine bağlı olan Paşalimanı Adası' ndaki mezar taşları tarihin birer vesikası olarak karşımıza çıkmaktadır. Birer belge niteliğindeki mezar taşları, bilimsel boşluğun doldurulması amacıyla sanat tarihi açısından ele alınmıştır. Marmara ilçe merkezindeki iki mezarlık alanı, Paşalimanı adasında yer alan Paşalimanı ve poyrazlı köyleri mezarlık alanlarında toplamda 76 adet mezar incelenerek bunların ayrıntılı tanımları yapılmıştır. Her bir mezar taşının fotoğrafları ve çizimleri ile ayrıntılı ölçüleri katalog bölümüne eklenerek, Anadolu coğrafyasında Selçuklu ve Osmanlı döneminde ortaya çıkan mezar taşlarıyla bilimsel mukayese yöntemiyle değerlendirmeleri yapılmıştır. Tamamı şahideli toprak mezar tipli mezarların, yazı, dil ve kitâbe içerikleri ortaya çıkarılmış ve süsleme özellikleri açısından tahlilleri yapılmıştır. Tüm bu çalışmalar neticesinde Marmara ve Paşalimanı adalarındaki İslâmi Dönem Mezar Taşları'nın Anadolu coğrafyasında yer alan Türk-İslâm dönemine ait mezar taşlarıyla önemli oranda benzer oldukları görülmüş, ancak süsleme açısından Marmara ve Paşalimanı Adaları mezar taşlarının oldukça yüzeysel bir düzenlemeye sahip olduğu tespit edilmiştir.

Balıkesir, which has the staus of transition between Marmara and Aegean regions in Western Anatolia, has been chosen as a settlement since the first ages of history due to suitable climate and natural conditions. Balıkesir, where the oldest traces of culture were traced back to the Old Bronze Age, were an important settlement in the Ottoman period. The tombstones on the islands of Pasalimanı, which are connected to the marmara and Erdek districts of Balıkesir province, are seen as historical documents. The tombstones, which are in the form of a document, are discussed in terms of art history in order to fill the scientific gap. To cemetery sites locaited in Marmara district center, a total of 76 graves in the cemetery areas of Pasalimanı and Poyrazlı villages in the Pasalimanı island were exemined and detailed descriptions of these were made. The pohotographs and drawings of each tombstone and detailet measurements are addet to catalog section, and scientific compresion was made with gravestones of the Seljuk and Ottoman period in the Anatolian geography. The contents of the graves, which are all grave eart graves, were revealed and analyzed.As a result of these studies, it was seen that the İslamic Period Tombs on the Marmara and Pasalimanı Islands were significently similar to the tomsstones of the Turkish-Islamic period in Anatolia, however, the tombstones of Marmara and Pasalimanı İslands were found to be quite infertile