Ebu Hanife`den Matüridî`ye Hanefî itikadının gelişim süreci

Abstract

Bu çalışma, Ebu Hanife'nin itikadî görüşlerinin Matüridî'ye kadar uzanan süreci konu edinmektedir. Bir giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Ebu Hanife'nin hayatı, ilmî kişiliği, kelamcılığı, eserlerinin aidiyetiyle ilgili şüpheler ve kısaca bazı temel görüşleri ele alınmıştır. Dönemin siyasi kargaşaları ve ilmi durumun gereği, Ebu Hanife itikat alanıyla ilgilenmiştir. Ayrıca erken dönem eserlerde mevcut olan kayıtlara göre, eserlerin aidiyet problemi bulunmamaktadır. Fakat ilk dönem eserleri olmaları hasebiyle konulara göre tasnif edilmemişlerdir.İkinci bölümde Matüridî'nin hayatı, ilmî kişiliği ve kısaca temel görüşleri ele alınmıştır. Erken dönem eserlerde onunla ilgili çok az malumat vardır. İlim icazet silsileleri Ebu Hanife'ye dayanan dört hocadan ders almış ve Ebu Hanife'nin eserlerini bu hocalarından rivayet etmiştir. Bu yolla Matüridî'nin ilim silsilesi Ebu Hanife'ye dayanmaktadır.Üçüncü bölümde Ebu Hanife'nin itikadî görüşlerinin Maveraunnehir bölgesine girişi ele alınmıştır. Onun itikadî görüşlerini bölgeye taşıyan bizzat öğrencileri olmuştur. Bu öğrencilerin ders halkalarında yetişen Hanefî âlimlerin birçoğu kelamla ilgilenmiştir. Fakat bunların arasında sistematik kelam yapan bir kelamcı olmadığı için Ebu Hanife ve Matüridî arasındaki dönemde, bölge kelam açısından kapalı bir muhit olmuştur.Dördüncü bölümde ise Ebu Hanife ve Matüridî'nin itikadî/kelamî görüşleri detaylı ele alınmıştır. Matüridî'nin ihtilaf yaratacak kadar önemli olmayan bazı kelamî görüşleri dışında, esasta Ebu Hanife'nin itikadî görüşlerinin devamı olduğu kanaatine varılmıştır.

This work contains the process of Abu Hanife's creeds views long to Maturidi. It includes one introduction and four sections. In first chapter, Abu Hanifa's life, his scientific personality, his kalamist personality and some doubts about the belonging of his works to him and briefly, some of his main ideas were discussed.Abu Hanifa was interested in the field of creed because of political annoyance of that period and scientific situation. By the way according to the late period works, there is no belonging problem of works to him. However, they were not classified to subjects because they were the first period works.In the second part, Maturidi's life, his scientific personality and briefly his main views were discussed. There are little information about him in early works.The scholars sequence took lessons from four teachers based on Abu Hanifa and narrated the works of Abu Hanifa from them. In this way, Maturidi's scientific sequence is based on Abu Hanife.In the third chapter, the access of Abu Hanifa's theological views into Maveraunnehir region were discussed. His students carried his religious views to the region. Most of Hanafi scholars who developed in the lecture circles of these students were interested in kalam. But the region was a closed area in terms of kalam because there wasn't a systematic kalamist between Abu Hanife and Maturidi.In the fourth chapter, the views of Abu Hanifa and Maturidi about belief/kalam were discussed in detail. It was concluded that Maturidi was the continuation of the creed views of Abu Hanifa, apart from some of the Kalami views of Maturidi which are not so important as to be a conflict.