Bir hafıza çalışması: Kolektif bellek üzerinden 2011 Van depremlerine bakmak

Abstract

Bu tez çalışması, depremin toplumsal hafıza bağlamında incelenmesini konu almaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı, sosyolojik düzlemde hafıza ile deprem arasındaki ilişkiye odaklanarak, Van kenti örneğinde depreme ilişkin toplumsal hafızanın oluşumunu ve aktarılmasını araştırmaktır.Kolektif bellek, insanların zihinlerinde var olmakla birlikte bireysel bir belleğin dışında var olan ve aynı zamanda bireysel belleği de etkileyen ve şekillendiren hatırlama pratiklerinin toplamıdır. Toplumda kurulan ilişkilere paralel olarak, kolektif bellek katmanları oluşmaktadır. Bir olayın ya da durumun toplumsal belleğe alınması için, birden fazla insanın yaşanılan olay ya da duruma tanıklık etmiş olması gerekir. Depremler de tüm toplumsal hayatı ve aynı zamanda bireysel olarak insanları sarsıntıya uğratan travmatik olaylar olarak, toplumsal belleği derinden etkilemektedirler. Bu bağlamda bu tez çalışmasının temel konusu, 2011 yılında Van ve çevresinde arka arkaya gerçekleşen ve ağır can ve mal kaybıyla sonuçlanan depremlerin, Van'da yaşayan ve iki depremi de deneyimlemiş olan kent halkı tarafından nasıl hatırlandığı ve aktarıldığıdır. Genel anlamda 2011 Van depremlerinin, özel olarak ise ikinci depremle beraber beklenmedik biçimde yıkılan Bayram Otel'in yıkılışının kolektif bellekte nasıl yer aldığı ve depremi yaşayan insanlar tarafından nasıl hatırlandığının ortaya çıkarılması hedeflenmektedir. Bu doğrultunda deprem deneyiminin hafızada nasıl yer aldığı ve bu duruma ilişkin nelerin hatırlanıp nelerin unutulduğu ortaya çıkarılacaktır.Bu çalışma nitel bir araştırma olup, Van'da gerçekleşen depremler süresince başka bir yere gitmeyip şehirde kalan insanlarla yapılan görüşmelere dayanmaktadır. Bunun sonucunda, birinci ve ikinci depreme ilişkin nasıl bir kolektif hafızanın geliştiği ve buna bağlı olarak sembolik bir mekân haline gelen Bayram Otel'in yıkılışına dair neler hatırlandığı, insanların sözlü anlatıları aracılığıyla analiz edilecektir.

This study is about examining the earthquake in regards to collective memory. The purpose of this study is to investigate the constitution and the transmission of the collective memory on the earthquake in the case of the city of Van, through a focus on the relationship between the memory and the earthquake in a sociological level.Collective memory is the sum of remembering practices that exist outside of the people's minds, although it also exists in individual memory, and all the while it affects and forms the memories of the individuals. The layers of collective memory are formed in parallel to the relations established in society. For an event or a situation to be incorporated into social memory, it needs to be witnessed by more than one person. Earthquakes, as traumatic events that shake the whole social life and individuals at the same time, deeply affect the social memory. In this context, the main topic of this thesis is how consecutive earthquakes of 2011, which happened in Van and its surrounding area with a huge loss of life and property, is remembered and transmission by the townspeople who have experienced both earthquakes. It has been aimed to reveal; how people, who experienced it, remember the 2011 Van earthquakes generally and specifically the unexpected fall of Bayram Hotel with the second earthquake also to understand how these are situated in the collective memory. According to those, it is going to be explored how the earthquake experience is situated in memory and what is remembered and what is forgotten.This study as qualitative research relies on the interviews conducted with people who stayed in the city, rather than migrated somewhere else, through the earthquakes. Consequently; the development of collective memory of first and second earthquakes and what is remembered about the collapse of the Bayram Hotel, which has become a symbolic place for the earthquakes, is going to be analysed through people's oral narratives.