İslam hukukuna göre azınlık hakları (ırak medeni kanunu ile mukayeseli)

Abstract

Azınlık hakları, günümüzde insanların büyük bir bölümünün hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığı önemli bir araştırma konusudur. İslam hukuku, Müslüman olmayan azınlıklara birçok haklar vermektedir. Ne var ki, azınlıkların yaşadıkları İslam ülkelerinde faydalanabilecekleri bu hakların neler olduğunu insanların çoğu bilmez. Irak Anayasasının bu konuda İslam hukukunun metodunu nispeten takip ettiği söylenebilir. İslam ülkelerinde yürürlükte bulunan anayasa ve düzenlemelerde de Müslüman olmayan azınlıkların sahip oldukları haklara geniş yer verilmiş, fakat bunlarla İslam hukuku arasında büyük farklar bulunmaktadır.Müslüman olmayan azınlıkların sahip oldukları hakları açıklayan konularda birçok bilimsel araştırma ve inceleme bulunuyor olsa da bizim çalışmamız, temelde bütün bu çalışmalardan faklıdır. Çünkü çalışmamız, Müslüman olmayan azınlıkların hakları ile ilgili Irak'ta yürürlükte bulunan mevcut anayasa ve kanunları İslam hukukuyla karşılaştırmalı bir şekilde incelemektedir. Ayrıca bu karşılaştırmalı çalışma, azınlık hakları konusunda yürürlükteki Irak kanunları ile İslam hukuku arasında bulunan farkları ortaya koymaktadır. Bunun yanı sıra çalışmamız, iki hukuk sistemini karşılaştırmakla yetinmeyerek konuyla alakası bulunan ve mutlaka değinilmesi gereken önemli pek çok hususu da ele almaktadır.Bu çalışma, önsöz, giriş, üç bölüm ve bir sonuçtan meydana gelmektedir. Ön söz'de konunun öneminden, konunun problemlerinden, çalışma boyunca karşılaştığımız zorluklardan ve bu konun seçmesınde etkili olan sebeplerin neler olduğundan söz ettik. Girişte ise hakk'ın tanımı ve mahiyetini fıkıh ve Irak'ta halihazırda yürürlükte olan yasalara uygun olarak vermeye çalıştık. Fıkhın sözlük ve fukahâ ıstılahındaki anlamları üzerinde durduğumuz gibi kanunun yürürlükteki yasalarda ve kullanımdaki sözlük ve terim anlamları üzerinde de durduk. Ardından azınlık kavramının fıkıh ve kanunlardaki sözlük ve terim anlamlarını karşılaştırmalı bir şekilde ortaya koymaya çalıştık.Birinci bölümde azınlık kavramını ve bu kavramın Kur'an ve Hadislerde geçen eş anlamlı kelimeleri inceledik. Ayrıca yürürlükteki kanunlarda azınlık kavramını, tanımlarını ve kapsamını ortaya koymaya çalıştık. İkinci bölümü ise, İslam hukukunda azınlıklarla muamelatın nasıl yapılacağına dair somut örneklere yer verdik. Bu örnekler, Hz. Muhammed (s.a.v)'in, Hulefa-i Raşidin'in, Sahâbenin azınlıklarla olan muamelata dair pek çok Örnek Bunlardandır. İkinci bölümde İslam hukukunda ve Irak yasalarında azınlık haklarını ayrıntılı bir şekilde inceledik. Üçüncü bölümde ise fakihlerin Müslüman olmayan azınlıkların haklarına dair görüşlerini inceledik. Ulemanın bu konudaki görüşlerini dört mezhebe göre ve ayrıntılı bir şekilde ortaya koymaya çalıştık. Ardından İslam hukuku'ndaki ve Irak'ta yürürlükte bulunan kanunlardaki azınlık haklarını karşılaştırmaya çalıştık. Bu konuyu öneminden dolayı ayrıntılı bir şekilde ele aldık. İslam hukukunda azınlıklara verilen haklardan, bu hakların nasıl korunduğundan ve yürürlükteki yasalardan hangi yönleriyle farklı olduğundan bahsettik. Bunu takiben Irak yasalarında bu hakların nasıl ele alındığını ortaya koymaya çalıştık. Bu bölümde İslam hukukunun genel olarak insan haklarının korunması, özel olarak ise azınlık haklarının korunması ve uygulanması konusunda sahip olduğu üstünlük ve bu konuda hiçbir hukuk sisteminin İslam hukukuyla Seviyesine Ulaşamadığı içinde ortaya koymaya çalıştık. Sonuç bölümünde ise araştırma boyunca vardığımız önemli sonuçları ortaya koymaya çalışarak çalışmayı bitirdik.Son olarak çalışmam boyunca sağlamış olduğu destekten ve yardımlardan dolayı danışman hocam Doç. Dr. Mehmet Selim ASLAN'a teşekkür ederim. Ayrıca çalışmam boyunca bana yardımı dokunan herkese de teşekkür etmeyi borç bilirim.

Minority Rights is an important subject of scientific research and a great number of people do not have sufficient information about them. Islamic law gives many rights to non-Muslim minorities. However, most people do not know what rights these minorities can enjoy in the Islamic countries where they are based.The constitution and the laws follow the method of Islamic law. The human constitutions, laws and regulations in Islamic countries have given a wide place to the rights of non-Muslim minorities, but there are great differences between them and Islamic law.Although there are many scientific researches and analysis on issues that explain the rights of non-Muslim minorities in the market, this study is fundamentally different from all the studies in the market, because this study puts the rights of non-Muslim minorities in a comparative reading of the current humanitarian constitution, regulation and laws in Iraq.In addition, this comparative study reveals the major differences between the current Iraqi laws on minority rights and Islamic law. In addition, our study does not merely compare the two legal systems, but also deals with many important issues that must be addressed.This study consists of the preface, introduction, three chapters and one conclusion. In the Preface, the importance of the subject has been clearly pointed out, the problems of the subject, the difficulties that have risen during the study and the reasons for choosing this subject. In the introduction; the definition and the meaning of the right in accordance with the fiqh and applicable laws have been written about. The meaning of fiqh in dictionary and fukaha has been emphasized, as well as the meanings of the dictionary in terms of current laws and in use. Then the meaning of the concept of minority in the dictionary and term in fiqh and laws has been highlighted.In the first part, the concept of minority and its synonyms in the Qur'an and Hadith has been examined as well as the concept, definition and scope of minority in applicable laws. The second part is devoted to concrete examples of the treatment of minorities in Islamic law. These examples, Hz. Muhammad (saas), Hulefa-i Rashidin, the Companions and the treatment of minorities until the last centuries.In the second part, the minority rights in Islamic law and Iraqi laws has been examined in detail. In the third part, the views of the Islamic scholars on the rights of non-Muslim minorities have been examined. the views of the ulama on this issue according to 4 sects has been highlighted in detail. Comparison of minority rights in Islamic law and the laws in force in Iraq. This issue has been discussed in detail because of its importance. the rights granted to minorities in Islamic law has been chattered, how these rights are protected and in what ways they are different from the laws in force. Subsequently, how these rights were handled in Iraqi law.In this section, the superiority of Islamic law in the protection of human rights in general and in the protection and implementation of minority rights in particular, and the fact that no legal system in this respect can be compared to Islamic law have been tried to be revealed. In the conclusion part, trying to reveal the importance of this study has been attempted and it can be concluded as following;Contribution to this scientific research has been a great privilege and fortunate. Finally, during the course of my study, worthy to say, genuine support and assistance of my supervisor has been provided by Assoc. Dr. Selim ASLAN. It is also a responsibility and a debt of gratitude to thank everyone who has helped me throughout my work.