Şiî-İmamiyye`nin kaza ve kader anlayışı

Abstract

İmamiyye daha çok rivayetlerle temellendirmeye çalıştığı kaza ve kader anlayışını bazı nasları da dayanak yaparak açıklamaktadır. Onlara göre Allah, kıyamet vaktine kadar bütün insanların yapacakları şeyleri ezeli ilme göre takdir etmiştir. Kaza ve kaderin kayıt alanı Levh-i Mahfuz denilen levhadır. İmamiyye, imamın üstün bir ilimle donatıldığını iddia etmekle birlikte her yıl kadir gecesinde kaderin imamlara bildirildiğini de söylemektedir. İlk dönem İmamiyye alimleri kaderi; Allah'ın insan fiillerini ezelde bilerek takdir etmesi manasında tanımlamışlardır. İmamiyye'nin Hicri IV. asrın sonlarına kadar bu doğrultuda düşündüğü söylenebilir. Hicri IV. asırdan itibaren Mutezile ile etkileşimin sonucunda kaza, kader, Allah'ın iradesi, dilemesi, meşieti gibi konularda İmamiyye içerisinde değişiklikler meydana gelmiştir. Şeyh Müfid ve ondan sonraki ulema, ahbarî camianın kaza ve kader doğrultusundaki görüşlerini kabul etmeyerek Mutezile ile aynı doğrultuda düşünmüşlerdir. Fakat son dönem İmamiyye âlimlerinin kaza ve kader görüşlerine baktığımızda `cebr ve tefviz arası orta yol` görüşünü benimsedikleri görülmektedir. İmamiyye' nin Allah'ın ezeli olan ilmi ile kavramsallaştırdığı bedâ anlayışı kaza ve kader ile ilgilidir. İlgili ekolun bedâ anlayışı kader dışında ecel anlayışının da dayanağıdır. Ayrıca İmamiyye'nin, duanın kaza ve kaderi değiştireceğine yönelik rivayetleri de bedâ türünden nakiller olarak kabul edilmektedir.iiEcel konusunda İmamiyye iki kısma ayrılmakta bir kısım tek ecel kavramınısavunurken, diğer kısım insanların iki eceli olduğu konusunda kulların ömürlerinin uzayıpkısalabileceğini savunmuşlardır.İmamiyye'de rızık konusu kaza ve kader ile bağlantılı bir şekilde ele alınmıştır. Şiiâlimlere göre rızık konusu Allah'ın ezelî ilmine göre belirlenen bir konudur. Bu nedenledirki bütün canlıların her birinin rızkı, yaşayacağı yerler, Levh-i Mahfuz'da belirlenmiştir. Bukonuda İmamiyye içerisinde herhangi bir tartışma bulunmamakla birlikte, haram olanşeyler rızık olarak kabul edilmemektedir.Anahtar Kelimeler : Kaza, Kader, Efal-i İbad, Levh-i Mahfuz, Bedâ, Ecel, Rızık

Imamiyye explains the accident and fate understanding that he tries to base withmore rumors and some reasons. According to them, Allah appreciated the things that allpeople will do until the end of the apocalypse according to the eternal knowledge. Therecording area of the accident and fate is the plate called Levh-i Mahfuz. Imamiyye claimsthat the imam is equipped with a superior knowledge, but also says that fate is reported tothe imams every year on the night of qadr. The fate of the Imam period scholars; Theyhave defined God in the sense that he appreciates human acts at all times. Imamiyye's HijriIV. It can be said that he was thinking in this direction until the end of the century. HijriIV. As a result of the interaction with Mutezile since the century, changes have occurred inImamiyya on issues such as accident, destiny, the will of Allah, willingness, and hislegitimacy. Sheikh Müfid and his subsequent ulama, disagreed with the Mujahideen, bynot accepting the views of the holy community in the direction of accident and destiny.However, when we look at the accident and destiny views of the recent Imamiyyascholars, it is seen that they adopt the `middle way between algebra and tafviz`.Imamiyye's concept of cost by the concept of God's eternal knowledge is related toaccident and destiny. In addition to fate, the understanding of the cost of the related schoolis also the basis of the understanding of death. In addition, Imamiyye's narrations that theprayer will change the accident and fate are accepted as transfers of bedâ.In the case of Ecel, Imamiyye is divided into two parts, while one part advocatesthe concept of one-time, while the other part has argued that the lives of the servants maybe shortened and shortened when people have two.In Imamiyya, the subject of sustenance was handled in connection with theaccident and fate. According to Shiite scholars, the subject of sustenance is a matterdetermined according to Allah's eternal knowledge. For this reason, the sustenance of allivliving things, their places of residence, are determined in Levh-i Mahfuz. Although there isno discussion in Imamiyya on this subject, things that are forbidden are not accepted assustenance.Keywords : Accident, Fate, Efal-i İbad, Levh-i Mahfuz, Bedâ, Ecel, Rızık