Serbest Cumhuriyet Fırkası Akdeniz Teşkilatlanması ve Faaliyetleri

Abstract

1929 Dünya Ekonomik Bunalımı 'nın yıkıcı ekonomik ve toplumsal sonuçları Türkiye'nin kendine has ekonomik, toplumsal ve iç güvenlik sorunlarını bir derece daha ağırlaştırmıştır. Buna karşın İsmet Paşa iktidarı artan huzursuzluklara karşı ekonomik ve sosyal politikalar geliştiremediği için halk tarafından içten içe eleştiriliyordu. Ülkenin; boğucu gündeminden sıyrılması, ekonomik ve sosyal buhranın aşılması için farklı bir bakış açısı gerekliliği ortaya çıkarmıştır. Modern Türkiye yolunda hükûmete muhalefet edebilecek bir partinin gerekliliğini arzusu içinde olan Mustafa Kemal; 1930 yılında artan toplumsal ve ekonomik huzursuzlukları bertaraf etmek amacıyla yakın arkadaşı Ali Fethi Bey'i (Okyar), Paris Büyükelçiliğinden istifa ettirerek Cumhuriyet tarihimizin ikinci muhalefet partisi olan Serbest Cumhuriyet Fırkasını kurdurmuştur. Fethi Bey'in(Okyar) liderliğinde kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası, Mustafa Kemal'in önerisi ile kurucu kadrolarını tamamlayarak 1930 Belediye Seçimlerinden kısa bir süre öncesinde yurdun çeşitli bölgelerinde teşkilatlanma çalışmalarına başlamış ve teşkilatlanma yapabildiği yerlerde 1930 Belediye Seçimlerine katılmıştır. Bu kapsamda Serbest Cumhuriyet Fırkası Akdeniz Bölgesinin 1930 yılında dört önemli kenti olan Adana, Antalya, İçel (Silifke) ve Mersin'de de teşkilatlanarak belediye seçimlerine katılmıştır. Öte yandan çok partili yeni siyasi düzen karşısında iktidarı elinde bulunduran CHF'nin yeni partiye bakış açısı ve rekabetçi ortama karşı tutumu da merak konusu olmuştur. Yapılan bu çalışmanın amacı; Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın Akdeniz teşkilatlanması ve faaliyetleri sırasında, Adana, Antalya, İçel (Silifke) ve Mersin'de yaşayan halkın yeni partiye karşı sergilediği yaklaşımı ortaya koymak olduğu gibi, 1930 Belediye Seçimlerinin yapıldığı dönemde tek parti olarak iktidarı elinde bulunduran CHF'nin merkez ve yerel teşkilatlarının, Akdeniz'de Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın teşkilatlanma ve faaliyetleri karşısında geliştirdiği yaklaşımı ortaya koyarak, CHF'ye karşı muhalefet görevini üstlenen Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın söylem ve eylemlerini, dönemin arşiv belgelerini, siyasi nutuklarını, meclis konuşmalarını ve gazetelerini tarayarak Türkiye Cumhuriyeti'nin kısa sürecek çoğulcu demokrasiye geçiş denemesi yolunda yaşadığı sancılı sürece ışık tutmaktır.

Pluralist democracy since Mustafa Kemal Ataturk, who will be able to check their power fully operational actions to render modern Turkey towards democracy and a party in opposition to the government has emphasized the need for him to be able to opportunity. 1930 year; 1929 was a period where the World Economic Depression and the devastating economic repercussions of Turkey's social and economic problems of internal security is intense. scraper scraped from the agenda of the country's stifling a different sound to overcome the economic and social crisis in Turkey has emerged a different perspective is needed. Accordingly, in 1930, Mustafa Kemal Atatürk had his close friend Ali Fethi Okyar resigned from the Paris Embassy and established the Free Republic Party, the second opposition party in our Republican history. The Free Republic Party, founded under the leadership of Fethi Okyar, completed its founding staff with the suggestion of Mustafa Kemal and started the organizational works throughout the country in the 1930 Municipal Elections. This includes organizational activities in Adana, Antalya, İçel (Silifke) and Mersin, which were four important cities of the Mediterranean Region in 1930, as was the case with the whole country of the Free Republic Party, a new party. The perspective of the CHF, which holds the power, towards the new party and its attitude towards the cutting environment have also been a matter of curiosity.The purpose of this study is; During the organization and activities of the Free Republican Party in the Mediterranean, the people living in Adana, Antalya, İçel (Silifke) and Mersin showed the approach of the people living in Adana, Antalya, İçel (Silifke) and Mersin, as well as revealing the approach of the people living in Adana, Antalya, İçel (Silifke) and Mersin, as well as the CHF, which held the power as a single party during the 1930 Municipal Elections. and local organizations, the Mediterranean Free Republic putting forth the approach developed in the face of Party of organizational and cultural activities, said the Free Republican Party holding the opposition to task against the CHF and the actions of the period of the archival documents, political speech, assembly calls and browse by Turkey newspapers It is to shed light on the painful process of the Republic in its attempt to transition to a short-term pluralistic democracy.