Antropolojik bakış açısıyla zoofarmakognozi, geleneksel halk tıbbı ve primitif tıp ilişkisi

Abstract

Zoofarmakognozi, hayvanların kendi kendine tedavisi anlamına gelen ve tüm canlıların kendini tedavi edici yöntemlerini, diğer bilim dallarından aldığı yardımla canlının öztedavi olgusunu anlamaya yönelik çalışma yürüten bir bilim dalıdır. Zoofarmakognozi önlem amaçlı `profilaktik` ve tedavi edici `terapötik` amaçlı yapılan hayvan davranışlarını inceleyerek hayvanların kendini tedavi etmesi yönünde bilgiler toplar. Canlıların kendi kendilerini tedavi yöntemleri incelendiğinde, insanların da benzer tedavi yöntemlerini uyguladıkları görülmektedir. Bu tedavilerin başında kil veya toprak benzeri maddeleri yeme `jeofaji` gelmektedir. İnsan ve diğer canlı türlerinin tedavi yöntemleri arasında benzerlikler ve insanın bu canlılardan gözlemleme ile tedavileri öğrenip öğrenmediği araştırılmaktadır. Hayvanların ve diğer canlı türlerinin tedavi edici davranış türlerini ne şekilde öğrendikleri, bu davranış türlerinin öğrenilmiş mi yoksa içgüdüsel mi olduğu halen araştırılmaktadır. Hayvanların kendi kendine tedavi davranışlarını inceleyen çalışmalar karmaşık hayvan-bitki-parazit etkileşimlerini ortaya çıkarmayı ve nihai olarak erken hominidlerde kendi kendine tedavi, `self-medication` gelişimini anlamayı amaçlar. Antropolojik açıdan Zoofarmakognozi davranışının insana olan etkisi, insanla ne ölçüde bağlantılı olduğu, insan hayatını nasıl etkilediği araştırılmıştır. Zoofarmakognozinin primitif tıp ve halk tıbbını nasıl etkilediği değerlendirme konusudur. Zoofarmakognozinin günümüzdeki etkilerinin ne olduğu yönünde antropolojik bir bakış açısı ortaya konmuştur.Anahtar Kelimeler: Zoofarmakognozi, Halk Tıbbı, Primitif Tıp, Tıbbi Antropoloji, Kendi kendine tedavi

Zoopharmacognosy is a science which means self-treatment of animals and conducts studies to understand the self-treatment methods of all living things with the help of other sciences. Zoopharmacognosy examines the behavior of animals for preventive and prophylactic and therapeutic purposes and collects information about the treatment of animals. When self-treatment methods of living things are examined, it is seen that people apply similar treatment methods. Among those treatments, eating clay or eating soil-like substances, namely `geophagia` comes at first order. The similarities between the treatment methods of human and other living species and whether the human being learned the treatments by observing from these organisms are being investigated. It is still under investigation how animals and other living species have learned therapeutic behavior, whether they have been learned or instinctive. Studies examining the self-treating behavior of animals aim to reveal complex animal-plant-parasite interactions and ultimately understand the development of self-medication in early hominids. From an anthropological point of view, the effect of zoopharmacognosy behavior on human, to what extent it is related to human, how it affects human life was investigated. How zoopharmacognosy affects primitive medicine and folk medicine is the subject of evaluation. An anthropological point of view about the current effects of zoopharmacognosy is presented.Key Words: Zoopharmacognosy, Folk Medicine, Primitive Medicine, Medical Anthropology, Self-Treatment