Halk mimarisi kapsamında Safranbolu

Abstract

Bu çalışmada, Safranbolu'daki yapılar halk mimarisi kavramı etrafında değerlendirilmektedir. Çalışmada güncel olanın yanında geçmiş yaşantıların, ihtiyaçların, geleneklerin izlerinin mimari yapıların oluşumundaki etkileri de ele alınmaktadır. Mimari yapıların ve insanların birbirini etkileme şekilleri, birbirlerine yaptıkları katkıları incelenmektedir. Safranbolu ilçe merkezindeki tarihi alanlar olan Çarşı, Kıranköy, Bağlar ve köy olarak da Yörükköyü çalışma alanı olarak belirlenmiştir. Kışın Çarşı'da yazın Bağlar 'da oturan Safranbolular yazlık-kışlık yaşam tarzını benimseyerek evlerini bu yaşam tarzına göre inşa etmiştir. Safranbolu, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, ticaret yolu üzerinde olan önemli bir şehirdir. Günümüzde 18. ve 19. yy Osmanlı şehri özellikleri görülen tarihi turizm kentlerindendir. Mimari korumacılığın Türkiye'deki ilk örneklerinden olan şehir, 1994 yılında UNESCO `Dünya Miras Listesi` ne girerek korumacılıkta son noktaya ulaşmıştır. Kent ölçeğinde korunan yapılarıyla turizm alanında yoğun ilgi görmektedir. Ekonomik durumu iyi olan halkın ve burada yetişen devlet görevlilerinin kente yaptığı katkılarla kentte anıtsal eserler yapılmıştır. Safranbolu'nun simgesi olan evleri, camileri, çeşmeleri, hamamları, türbeleri, kahvehaneleri, tekkeleri, eğitim kurumları, çarşısı vs. tarihin izlerini taşıyan halk mimari yapılarıdır. Çalışmada bu yapılar kategorize edilerek incelenmiş, kayıt altına alınmıştır. Çalışmamızda kentin ilk olarak coğrafi özellikleri, tarihi, sosyo-ekonomik hayatı alanlarında bilgi verilirken, sonrasında kapsam olarak halk mimarisi, Safranbolu halk mimarisi hakkında bilgiler verilmiştir. Halkın kendi çabalarıyla oluşturduğu nesnel yaşam Safranbolu örneklemiyle sentezlenerek ele alınıp, söz konusu toplumun kültürü anlaşılmaya çalışılmıştır.

In this study, the structures in Safranbolu are evaluated around the concept of folk architecture. In the study, besides the current, the effects of traces of past lives, needs, traditions on the formation of architectural structures are also discussed. The ways in which architectural structures and people affect each other and their contribution to each other are examined.Bazaar, Kıranköy, Bağlar and Yörükköyü, which are historical areas in the district center of Safranbolu, have also been identified as study areas. Safranbolular, who lives in Bağlar in the Bazaar in the winter, has built his houses according to this lifestyle by adopting the summer-winter lifestyle.Safranbolu is an important city that has hosted many civilizations throughout history and is on the trade route. Today, 18th and 19th century Ottoman city is one of the historical tourism cities with characteristics. Architectural protectionism city one of the first examples in Turkey, in 1994 UNESCO `World Heritage List` by entering the last point reached in protectionism. It attracts a great deal of attention in the field of tourism with its structures preserved on a city scale. Monumental works were made in the city with the contributions of the people with good economic conditions and the state officials trained there. Houses, mosques, fountains, baths, tombs, coffee houses, lodges, educational institutions, bazaar etc., which are the symbols of Safranbolu. Are the architectural structures that bear the traces of history? In the study, these structures were categorized, examined and recorded.In our study, firstly information was given in the areas of geographical features, history, socio-economic life of the city, and then information about folk architecture and Safranbolu folk architecture was given. The objective life created by the people with their own efforts is synthesized with the Safranbolu sample, and the culture of the society in question is tried to be understood.