Haçlı Gölü ve yakın çevresinin fizikî coğrafya özellikleri

Abstract

Doğu Anadolu Bölgesi'nin Muş ili sınırları içerisinde yer alan Haçlı Gölü'nü konu edinen bu çalışmada Haçlı Gölü ile yakın çevresinin fizikî coğrafya özellikleri açıklanmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda bölgenin jeoloji, jeomorfoloji, hidrografya, iklim, toprak, bitki örtüsü ve sulak alan özellikleri üzerinde durulmuştur. Bölgenin fizikî coğrafya özellikleri, arazi çalışmaları ile elde edilen bulgular ve alana ait bazı raporlar üzerinden değerlendirilmiştir. İleri sürülen yargılar; çeşitli haritalar, profiller, iklim grafikleri, tablolar ve istatistikî verilerle desteklenmeye çalışılmıştır. Çalışma boyunca elde edilen veriler ışığında, bölgenin oluşum ve gelişiminde etkili olan faktörler tespit edilmek istenmiştir. Bu kapsamda, çalışmaya konu olan Haçlı Gölü'nün yer aldığı alanın oluşum evreleri ve gölün bölgedeki coğrafi etkilerine de yer verilmiştir. Haçlı Gölü'nün yakın çevresindeki jeomorfolojik birimler ifade edilerek alana ait hidrografya, iklim, bitki örtüsü, toprak türleri ve sulak alan özelliklerine değinilmiştir. Çalışma çerçevesinde gerçekleştirilen araştırmalar göstermiştir ki bölge, coğrafî açıdan önem arz etmekte; özellikle Doğu Anadolu bölgesinin yapısal gelişimden izler taşımaktadır. Bölgede jeolojik anlamda birçok döneme ait kayaç yapılarının varlığı da bölgenin yapısal önemini ortaya koymaktadır. Yine görülmüştür ki araştırmaya konu olan sahada, neotektonizmanın etkisi oldukça belirgindir. Sahada, sıkışma rejimine bağlı olarak meydana gelen doğrultu atımlı faylara, açılma çatlaklarından gelişen volkanizmaya ve bu alanlar arasında şekillenen havza oluşumlarına rastlanmaktadır. Bu durum, araştırma sahasının jeomorfolojik yapısının, Doğu Anadolu'daki sıkışma tektoniğinden doğrudan etkilendiğine kanıt gösterilebilir.Anahtar Kelimeler: Doğu Anadolu Bölgesi, Haçlı Gölü, Bilican Dağı, Bulanık Havzası, Kazan Ovası, Jeomorfoloji, Topoğrafya.

In this study, which covers the Haçlı Lake, which is located within the borders of the province of Muş in the Eastern Anatolia region, the physical geographical features of the Haçlı Lake and its immediate surroundings are tried to be explained. In this context, geology, geomorphology, hydrography, climate, soil, vegetation and wetland characteristics of the region are emphasized. The physical geographical features of the region were evaluated based on the findings obtained from field studies and some reports of the area. Various maps, profiles, climate graphics, tables and statistical data have been used to support the put forward judgments. In the light of the data obtained throughout the study, it was aimed to determine the factors affecting the formation and development of the region. In this context, the formation phases of the area where the Haçlı Lake is located and the geographical effects of the lake in the region are also included. Geomorphological units in the immediate vicinity of the Haçlı Lake are expressed, and the hydrography, climate, vegetation, soil types and wetland characteristics of the area are mentioned. Research carried out within the framework of the study showed that the region is geographically important and has traces of the structural development of the Eastern Anatolia region in particular. The presence of rock structures from many periods in the geological sense in the region also reveals the structural importance of the region. Again, it has been seen that the effect of neotectonism is quite evident in the field subject to the research. In the studied area, strike-slip faults, volcanism developed from the opening cracks and basin formations between these areas are encountered. This situation can be shown as evidence that the geomorphological structure of the research area is directly affected by the compression tectonics in Eastern Anatolia.Key Words: Eastern Anatolia Region, 'Haçlı' Lake, 'Bilican' Mountain, 'Bulanık' Basin, 'Kazan' Plain, Geomorphology, Topography.