Yaşlı bireylerin sosyal yaşamı ve yalnızlık duyguları ile hizmet aldıkları aile hekimlerinin bu konuya dair farkındalığının karşılaştırması

Abstract

Amaç: Dünya'da ve ülkemizde yaşlı nüfus oranı yıllar içinde artmaktadır. Yaşlılıkla beraber gündeme gelen önemli konulardan birisi de sosyal izolasyon ve beraberinde olan yalnızlık hissidir. Yalnızlık hissi ruhsal ve bedensel sağlığı olumsuz etkileyen bir durumdur ve yaşlılıkta önemli bir problem haline gelebilir. Sosyal izolasyon ve yalnızlık duygusu yaşam kalitesini, kronik hastalıkların yönetimini, morbidite ve mortaliteyi etkiler. Bu etki, sigara, alkol, fiziksel hareketsizlik ve hipertansiyon gibi bilinen diğer risk faktörlerine benzerdir. Aile hekimliği sisteminde hastaların psikososyal durumu, davranışları ve bilişsel düzeylerinin anlaşılması beklenmektedir. Bu bağlamda aile hekimlerinin yaşlı hastalarda sosyal izolasyon ve yalnızlık duygusunu tanımaları önemlidir. Bu çalışma ile yaşlı hastaların kendi sosyal ilişkilerini ve yalnızlık duygularını bilmeleri, aile hekimlerinin ise bu konu hakkındaki farkındalıkları incelenecektir. Böylece Türkiye'de bu konu hakkında farkındalık oluşturulması hedeflenmektedir.Gereç ve Yöntem: Aktif olarak aile hekimliği sisteminde çalışan ve daha önce sözel onamları alınan şu anki aile hekimliği biriminde en az 6 aydır çalışan 5 farklı aile hekimliği biriminde yürütülmüştür. 65 yaş üzeri örneklem seçimi için G-power istatistik programı kullanılmıştır. Her bir aile hekimi için %80 güç baz alınarak 65 yaş üstü 40 birey hesaplandı. 65 yaş üstü bireyler için dâhil edilme kriterleri; gönüllü olma, Alzheimer/Demans gibi bilişsel fonksiyon bozukluğu ve psikiyatrik tanı almamış olmasıdır. Aile hekimlerine sosyademografik veri formu ile yaşlı hastaların sosyal izolasyon ve yalnızlığı hakkında farkındalığını ölçen ve araştırmacılar tarafından oluşturulan 6 soruluk bir anket uygulanmaktadır. 65 yaş üstü gönüllü hastalara sosyodemografik veri formu, UCLA yalnızlık ölçeği, Nottingham sosyal izolasyon alt ölçeği, bireylerin sosyal izolasyon ile yalnızlığı hakkında farkındalığını ölçecek literatürden oluşturulan 5 soruluk bir anket uygulanmaktadır.Bulgular: Hastaların yalnızlık durumu eğitim düzeyleri (p=0,002), ekonomik durumları (p=0,038), kronik hastalık varlığı (p=0,000) ve engellilik durumlarından (p=0,023) etkileniyor olarak tespit edildi. Sosyal ilişkileri de eğitim düzeyi (p=0,008), ekonomik durum (p=0,003) ve kiminle yaşadıklarından (p=0,043) etkileniyor olarak bulundu. Hastaların sosyal izolasyon durumları da yakınlarını ziyaret etme (p=0,000) ve yakınları tarafından ziyaret edilme (p=0,000) sıklıklarından etkilenmektedir. UCLA-LS'den alınan puanlar ile eğitim düzeyi (r=-0,207) ve kronik hastalık varlığı (r=-0,198) ile azalan, engellilik durumu (r=0,208) ile artan şekilde koreledir. NSP-Sİ'den alınan puanlar da eğitim düzeyi (r=-0,194) ile azalan, engellilik durumu (r=0,151) artan şekilde korele bulunmuştur. Aile hekimleri hastaların yalnız yaşamalarını ekonomik (p=0,035) ve medeni durumlarına (p=0,000) göre bilebilmişlerdir. Sonuç: Çalışmamızın sonuçları literatürle karşılaştırıldığında sosyal izolasyon durumunun hastaların eğitim düzeyi, ekonomik durum ve kiminle yaşadığından; yalnızlık durumunun ise eğitim düzeyi, ekonomik durum, kronik hastalık varlığı ve engellilik halinden etkilendiği bulunmuştur. Aile hekimlerinin hastalarının kiminle yaşadığını yüksek oranda bildikleri, ancak hastaların sosyal ilişkilerini/sosyal katılımlarını, yalnız hissedip hissetmediklerini genel olarak bilemedikleri değerlendirildi. Yaşlı hastaların yalnızlık ve sosyal izolasyon durumlarını tanımak ve müdahale edebilmek için daha fazla hasta sayılı ve uzun süreli çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Aim: The proportion of elderly population in the world and in our country is increasing over the years. One of the important issues on the agenda with aging is social isolation and the feeling of loneliness. Sensation of loneliness is a condition that negatively affects mental and physical health and can become an important problem in old age. Social isolation and loneliness affect quality of life, management of chronic diseases, morbidity and mortality. This effect is similar to other known risk factors such as smoking, alcohol, physical inactivity and hypertension. Psychosocial status, behaviors and cognitive levels of patients are expected to be understood in the primare care medicine. In this context, it is important for family physicians to recognize social isolation and loneliness in elderly patients. The aim of this study is to make the elderly patients aware of their social relationships and feelings of loneliness, and the awareness of the family physicians about this issue. Thus, it is aimed to create awareness about this issue in Turkey.Materials and Methods: In the current family medicine unit, which was active in the family medicine system and previously received verbal consent, it was carried out in 5 different family medicine units working for at least 6 months. The G power statistics program was used for sampling over the age of 65 years. For each family physician, 40 individuals over the age of 65 were calculated based on 80% power. Inclusion criteria for individuals over 65 years of age; The aim of the study was to have no cognitive impairment, like Alzheimer / Dementia, and no psychiatric diagnosis. A questionnaire consisting of 6 questions was developed by the researchers to measure the awareness of the elderly patients about social isolation and loneliness. A questionnaire consisting of sociodemographic data form, UCLA loneliness scale, Nottinghom social isolation subscale, and a questionnaire consisting of 5 questions which are used to measure the awareness of individuals about social isolation and loneliness are applied.Results: The loneliness level of the patients was determined to be affected by educational level (p = 0.002), economic status (p = 0.038), presence of chronic disease (p = 0.000) and disability (p = 0.023). The social relationships were also affected by the level of education (p = 0.008), the economic situation (p = 0.003) and with whom they lived (p = 0.043). The social isolation status of the patients was also affected by their visits (p = 0.000) and visits by their relatives (p = 0.000). With the scores obtained from UCLA-LS, the level of education (r = -0,207) and decreasing with the presence of chronic disease (r = -0,198) were correlated with the disability status (r = 0,208). The scores obtained from the NSP-SI decreased with the education level (r = -0,194) and the disability status (r = 0,151) was increasingly correlated. Family physicians were able to know the patients living alone (p = 0.035) and their marital status (p = 0.000).Conclusion: When the results of our study were compared with the literature, it was found out that the social isolation status was related to the education level, economic status and with whom; and loneliness was affected by education level, economic status, presence of chronic disease and disability. It was evaluated that the family physicians had a high knowledge of who their patients were living with, but in general they did not know whether they felt alone or not. In order to recognize and intervene in the loneliness and social isolation of elderly patients, more patient-numbered and long-term studies are needed.