Kentsel bir bölgede ortaokul öğrencilerinde beslenme ve fizik aktivite konularında bir sağlığı geliştirme müdahalesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı, ortaokul yedinci sınıf öğrencilerinin beslenme ve fizik aktivite konularındaki bilgi düzeylerinin ve davranışlarının belirlenmesi, öğrencilere uygulanan sağlık eğitimi ve diğer müdahale yöntemleri ile bu konulardaki bilgi, tutum ve davranışlarının geliştirilmesi ve müdahalenin etkisinin değerlendirilmesidir.Gereç Yöntem: Bu çalışma Manisa'da birbirine benzer özellikteki bir kontrol ve bir müdahale okulunda, toplam 210 yedinci sınıf öğrencisi ile 2017-2018 eğitim-öğretim döneminin ikinci yarıyılında yürütülen bir müdahale araştırmasıdır. Veriler araştırmacı tarafından literatür taranarak, öğrencilere (72 soru) ve velilere (38 soru) yönelik hazırlanan veri toplama formları ile toplanmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkenleri 21 sorudan oluşan beslenme bilgi indeksi, 12 sorudan oluşan beslenme tutum indeksi, 7 sorudan oluşan fizik aktivite bilgi indeksi, 6 sorudan oluşan fizik aktivite tutum indeksi ve davranış değişkenleridir. Beslenme davranışı düzenli beslenme, sebze, meyve ve şekerli içecek tüketimi ile değerlendirilmiştir. Fizik aktivite davranışı yeterli fizik aktivite yapma ve sedanterlik davranışları ile değerlendirilmiştir. Ayrıca öğrencilerin boy ve ağırlık ölçümleri yapılmıştır. Müdahale okulundaki öğrencilere uygulanan müdahale yöntemleri sağlık eğitimi, aile bülteni-el broşürlerinin dağıtılması, sınıflar arası spor müsabakaları, step-aerobik dersleri, parkur yarışları, adımsayar dağıtılması, yürüyüş etkinliği ve veli eğitimidir. Dönem sonunda, öğrencilere yönelik anket uygulaması ve antropometrik ölçümler tekrarlanmıştır. Tanımlayıcı olarak sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, ortanca, en büyük ve en küçük değerler; çözümleyici istatistiklerde Ki-kare testi, Fisher'in Kesinlik Testi, Student's t testi, Mann-Whitney U testi, McNemar testi, Paired Samples t test ve Wilcoxon işaretli sıralar testi kullanılmıştır.Bulgular: Araştırmanın başlangıcında, okul günlerinde öğle yemeğinin yendiği yer, okula ulaşım şekli ve süresi hariç diğer değişkenler açısından müdahale ve kontrol grupları arasında istatistiksel olarak bir fark bulunmamıştır (p>0.05). Müdahale sonrasında, müdahale grubundaki öğrencilerin beslenme ve fizik aktivite konusundaki bilgi ve tutum puanları artarken (p<0.05); kontrol grubunda beslenme bilgi puanı azalmış (p=0.015), fizik aktivite bilgisi ve tutum puanları ise benzer düzeyde kalmıştır (p>0.05). Her iki gruptaki öğrencilerin de beslenme ve fizik aktivite davranışlarında istatistiksel olarak anlamlı bir değişim saptanmamıştır (p>0.05). Ayrıca beden kitle indeksi değerleri müdahale grubunda azalmış (p=0.009), kontrol grubunda ise bir farklılık görülmemiştir (p=0.762).Sonuç: Araştırmada ortaokul öğrencilerine bir yarıyıl boyunca uygulanan müdahale yöntemlerinin öğrencilerin beslenme ve fizik aktivite konularındaki bilgi düzeyi ve tutumlarını anlamlı olarak iyileştirdiği, beden kitle indeksinde azalma sağladığı, davranış değişkenlerinde ise olumlu değişimlere rağmen istatistiksel olarak etkili olmadığı görülmüştür.Anahtar Kelimeler: sağlıklı beslenme, fizik aktivite, adolesan, müdahale, sağlık eğitimi

Objective: The aim of this study is to determine the level of knowledge and behaviors of secondary school 7th grade students on nutrition and physical activity, to improve the knowledge, attitudes and behaviors of students through health education and other intervention methods and to evaluate the effect of intervention. Material and Method: This study is an intervention study carried out with 210 seventh grade students, in a control and an intervention school which have similar features in Manisa, in the second half of the academic year 2017-2018. Data were collected with data collection forms prepared for students (72 questions) and parents (38 questions), by scanning the literature by the researcher. The dependent variables of the study are the nutrition knowledge index consisting of 21 questions, the nutrition attitude index consisting of 12 questions, the physical activity knowledge index consisting of 7 questions, the physical activity attitude index consisting of 6 questions and the behavioral variables. Nutritional behavior was evaluated by regular meal consumption, consumption of vegetables, fruits and sugar sweetened drinks. Physical activity behavior was evaluated with adequate physical activity and sedentary behavior. In addition students' height and weight were measured. The intervention methods applied to the students in the intervention school were health education, distribution of family bulletin-hand brochures, inter-class sports competitions, step-aerobic lessons, racecourse races, distribution of pedometers, walking activity and parental education. At the end of the semester, questionnaire and anthropometric measurements were repeated for students. As descriptives, number, percentage, mean, standard deviation, median, minimum and maximum values; in analytical statistics Chi-square test, Fisher's exact test, Student's t test, Mann-Whitney U test, McNemar test, Paired Samples t test and Wilcoxon signed rank test were used.Results: At the beginning of the study, no statistically significant difference was found on other variables between intervention and control groups except the place where lunch was eaten in school days, mode and duration of transportation to school (p>0.05). After the intervention, the knowledge and attitude scores on nutrition and physical activity of the students in the intervention group increased (p<0.05); in the control group, nutritional knowledge score was decreased (p=0.015) and physical activity knowledge and attitudes scores remained similar (p> 0.05). There was no statistically significant change in the nutrition and physical activity behaviors of the students in both groups (p> 0.05). Also, body mass index values were decreased in the intervention group (p=0.009) and no difference was observed in the control group (p=0.762).Conclusion: In this research, it was seen that intervention methods applied to secondary school students for a semester significantly improved their knowledge and attitudes about nutrition and physical activity, decreased body mass index, and were not statistically effective on behavioral variables despite positive changes.Keywords: healthy eating, physical activity, adolescent, intervention, health education