Obsesif kompulsif bozuklukta içselleştirilmiş damgalanma ve ilişkili değişkenlerin araştırılması

Abstract

Giriş: Günümüzde çoğunlukla şizofrenik bozukluk tanısı alan bireyler üzerindeki damgalama etkisi ele alınmış olsa da, bu tür damgalayıcı tutum ve davranışlara maruz kalan ruhsal bozukluklardan biri de obsesif kompulsif bozukluktur. Literatürde obsesif kompulsif bozukluk ve içselleştirilmiş damgalanma birlikteliği ile ilgili az sayıda çalışma mevcut olup, ülkemizde de geniş kapsamlı herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışma ülkemizde obsesif kompulsif bozukluk tanılı hastalarda hastalık şiddeti ve özelliklerinin, sosyodemografik özelliklerin, eşlik eden depresyon varlığının, sosyal ilişkiler ve tedavi uyumunun içselleştirilmiş damgalanma düzeyleri üzerindeki etkisini araştıran ilk geniş kapsamlı araştırma olacaktır. Amaç: Çalışmamızda obsesif kompulsif bozuklukta içselleştirilmiş damgalanma düzeylerinin saptanması, ilişkili değişkenlerin saptanması; sosyal ilişkiler ile sağaltıma uyumun damgalanma üzerine etkisinin araştırılması amaçlanmıştır.Yöntem: Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Hastanesi Psikiyatri Kliniği' nde Nisan 2019 - Ocak 2020 tarihleri arasında yatarak/ayaktan tedavi görmekte olan, SCID-5 görüşmesi ile tanı konulan, araştırmamıza katılmayı kabul eden ve alınma kriterlerine uyan 100 OKB hastası örneklem olarak alınmıştır. Çalışmada Ruhsal Hastalıkların İçselleştirilmiş Damgalanması Ölçeği (RHİDÖ) yanı sıra Yale-Brown Obsesyon Kompulsiyon Ölçeği (YBOKÖ) ve Belirti Kontrol Listesi, Hamilton Depresyon Derecelendirme Ölçeği (HAM-D), UCLA Yalnızlık Ölçeği, Morisky Tedavi Uyum Ölçeği kullanılmıştır. İçselleştirilmiş damgalanma ve sosyodegmografik özellikler, hastalığa ilişkin özellikler, yalnızlık düzeyleri ve tedavi uyumu arasındaki ilişki t testi, Mann Whitney testi, Kruskal Wallis testi ve çoklu karşılaştırmalarda post hoc Tukey B testi kullanılarak araştırılmıştır. İçselleştirilmiş damgalanma puanları ile diğer ölçek puanları arasındaki ilişkiyi belirlemek için pearson analizi kullanılmıştır. Analizimizin ilerleyen aşamasında içselleştirilmiş damgalanma düzeylerini nihai yordayan değişkenleri bulabilmek için regresyon analizi uygulanmıştır.Bulgular: Kırsal kesimde yetişmek, çalışmıyor olmak, eğitim seviyesinin düşük olması, hastalık şiddeti, yatış öyküsü ve yalnızlık düzeylerinin içselleştirilmiş damgalanma ile pozitif yönde ilişkili olduğu; hastalık belirti çeşitlerinden yalnızca cinsel obsesyon ve ilişkili kompulsiyonların damgalanma düzeylerinde etkili olduğu; içgörü ve tedavi uyumunun ise damgalanma ile ilişkili olmadığı görülmüştür.Sonuç: OKB hastalarının takip ve tedavi süreçlerinde içselleştirilmiş damgalanma etkisi dikkate alınmalı, ruh sağlığı çalışanları olarak gerekli durumlarda psikoterapötik müdahaleler de bulunulmalıdır.Anahtar kelimeler: Obsesif kompulsif bozukluk, içselleştirilmiş damgalanma, yalnızlık.

Introduction: Although stigmatization has mostly been addressed with its effects on individuals diagnosed with schizophrenia, another psychiatric disorder prone to be affected by stigmatizing attitudes and behaviors is obsessive compulsive disorder (OCD). Only a few studies are available in the literature investigating internalized stigma in OCD. Furthermore, no comprehensive studies about this subject have been reported from our country yet. This is the first comprehensive study from our country to investigate the effects of the following factors on internalized stigmatization levels in OCD: the severity and characteristics of the disorder, sociodemographic characteristics, concomitant depression, social relationships, and treatment adherence. Objective: Our study aimed to identify internalized stigmatization levels in OCD, its correlates, and to investigate its effects on social relations and treatment adherence.Method: One hundred OCD patients, who were diagnosed with SCID-5 and treated in the inpatient and outpatient psychiatry clinics of Hafsa Sultan Hospital of Celal Bayar University between the dates April 2019 and January 2020, were included in our study provided that they agreed to participate and met the inclusion criteria. In this study, the Internalized Stigma of Mental Illness Scale (ISMIS), the Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale (YBOCS), the Symptom Checklist, the Hamilton Depression Rating Scale (HAM-D), UCLA Loneliness Scale, and the Morisky Medication Adherence Scale were used. The relationship of internalized stigma with sociodemographic features, disease-related features, loneliness levels, and treatment compliance was investigated with the t-test, the Mann-Whitney test, and the Kruskal-Wallis test. For multiple comparisons, post hoc Tukey' B test was used. The Pearson analysis was used for determining correlations of internalized stigmatization scores with other scale scores. In the further stages of our analysis, a regression analysis was applied to identify the variables predicting internalized stigmatization levels.Results: Being brought up in a rural area, unemployment, a low education level, the severity of the disorder, hospitalization history, and loneliness levels were positively correlated with internalized stigmatization. Of the symptom types, only sexual obsessions and related compulsions were associated with stigmatization levels. Insight and treatment adherence were not associated with stigmatization.Conclusion: Effects of internalized stigmatization should be taken into consideration in the follow-up and treatment processes of OCD patients. Mental health workers should provide psychotherapeutic interventions to address these issues when necessary.Keywords: Obsessive compulsive disorder, internalized stigma, loneliness.