6. sınıf sosyal bilgiler dersi programında belirlenen değerlere, ahlaki ikilem formlarıyla öğrencilerin ulaşma düzeylerinin incelenmesi (Erzincan örneği)

Abstract

Bilim ve teknolojide meydana gelen değişiklikler toplumların yaşam tarzlarında ve kültürlerinde de değişimi meydana getirmiştir. Toplumlar bu değişime kendilerinde bir şey kaybetmeden uyum sağlamak için kendi kültürleri kapsamında belirlenen ''değerler'' kavramına daha fazla önem vermeye başlamıştır. Bu durum ise ''değerler eğitimi'' kavramını eğitim hayatımızda ön plana çıkarmıştır. Değerler eğitiminin amacı, bireyi içinde yaşadığı toplumun benimsemiş olduğu değerlere uygun olarak yetiştirmektir. Öğrencilere değer eğitimi verilirken kullanılan yöntemler ile öğrencilerin bu değerleri hangi düzeyde kazanabildikleri ve ne düzeyde değerlere sahip oldukları oldukça önemlidir. Bu sebeple araştırmada , ''6.sınıf sosyal bilgiler dersi programında belirlenen değerlere, ahlaki ikilem formlarıyla öğrencilerin ulaşma düzeyleri'' incelenmiştir.Araştırmanın evrenini Erzincan ili merkezinde bulunan devlet-özel-imam hatip ortaokullarında 2015-2016 öğretim yılında eğitim gören ortaokul 6. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Örnekleminde ise, 355 öğrenci yer almaktadır. Kohlberg'in yaptığı çalışmalar örnek alınmış olup araştırmada ortaokul altıncı sınıf sosyal bilgiler programında yer alan 7 değer ele alınmıştır. Kohlberg'in yaptığı çalışmalarda elde ettiği ahlaki gelişim evre ve düzeylerine uygun davranışların yer aldığı rubrik hazırlanmıştır. Belirlenmiş olan örneklem grubuna değer kazanımı ile ilgili ahlaki ikilemler uygulanmıştır. Öğrencilerden toplanan cevaplar ahlaki gelişim kuramında yer alan üç düzey, altı evreye uygun olarak yorumlanmıştır. Öğrencilerle ilgili kişisel bilgiler, öğrencilere uygulanan ahlaki ikilem formunda bulunan kişisel bilgi anketi ile elde edilmiştir.İstatistiksel çözümlemelerin yapılabilmesi için SPSS (Statistical Package for Social Sciences) paket programı kullanılmıştır. Verilerin analizi SPSS 23 programı ile yapılmış ve %95 güven düzeyi ile çalışılmıştır. Öğrencilerin kişisel bilgilerinin değerlendirilmesinde betimsel istatistiklerden frekans (f) ve yüzde (%) hesabı kullanmıştır. Araştırmada test tekniklerinden Ki kare testi kullanılmıştır. Ve yine araştırmada ahlaki gelişim evrelerinin ve düzeylerinin demografik değişkenler arasındaki ilişkisi Ki kare testi ile analiz edilmiştir. Verilerin yorumlanmasını kolaylaştırmak amacıyla tablolar kullanılmıştır.Genel olarak araştırma kapsamında okul türlerine göre değerlerin kazanım düzeyinin değiştiği, sosyo-ekonomik düzey açısından öğrencilerin ahlaki gelişim düzeylerinde anlamlı bir farklılık olduğu ve cinsiyete göre değer kazanım sürecinde öğrencilerin ahlaki gelişim düzeylerinde anlamlı bir farklılığın olmadığı sonuçlarına varılması araştırmanın başlıca dikkat çeken noktaları olmuştur. Anahtar Kelimeler: Değer, Değerler Eğitimi, Sosyal Bilgiler Programı, Ahlaki gelişim kuramı, Ahlaki ikilem, Ahlaki ikilem formu.

The changes that have occurred in science and technology had also made changes in societies lifestyle and culture. In order to adapt these changes without losing anything from themselves, they have started to care more about the `value` concept within their culture. And this fact made the `values education` to move into a foreground in our educational life. Values are the aim of your education, to educate individuals according to the values they have adopted. The most important thing s are the methods that are used to educate the students with the values, how much do the students gains these values and which level of values do they have inside them.For this reason, the level of the students reached with the moral dilemma forms of the values determined in the 6th grade social studies program were examined in the research.The base of the research was formed by 6th grade students of state-private-Imam hatip secondary school at the city center of Erzincan in 2015-2016 school year. 355 students take part in the sample. 7 values, taken as an example from Kohlberg`s work, is used for the research in the secondary school social studies programme. A rubric was prepared appropriate to Kolhberg`s moral developmental stages and levels. Moral dilemmas about value gaining are applied in the determined sample. The answers collected from the students are interpreted according to the tree levels and six stages in the moral development theory. Personal informations about students were obtained with the personal information survey applied to the students, which takes part in the moral dilemma studies. In order to make statistical analysis, SPSS (Statistical Package for Social Science) package programme has been used. The data analysis was made with SPSS 23 programme and it worked with %95 level of trust. For evaluating the personal information of the students, frequency and percentage calculations were used from the descriptive statistics. Ki kare test technique was used in the research. And the relation between the stages of moral development and demographic variables was again analyzed with Ki kare test technique. Charts are used in order to make the interpretation of the data's easier.In general, it has been a major point of research that the level of achievement of values according to school types changed according to school types in general, that there was a meaningful difference in moral development levels of students in terms of socio-economic level and in the result of sedi- mentary valuation process, there was no meaningful difference in moral development levels of students.Key words: Value, Value Education, Social Studies Program, Moral Development Theory, Moral Dilemma, Moral Dilemma Form.