İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okul sorumluluklarını geliştirmeye yönelik bir eylem araştırması

Abstract

Okullar, ailede kazanılan değerlerin pekiştirileceği ortamlardır. Eğitim siste-minin temel taşı olan ilkokulda, bireylere toplum içinde diğer insanlarla uyum içinde yaşamaları ve yaşamlarını daha iyi şartlarda sürdürebilmeleri için gerekli olan temel bilgi ve beceriler kazandırılmaktadır. İstendik yönde davranış geliştirmek isteyen eğitimciler için değerler, oldukça önemli bir etki gücüne sahiptir. Bu değerlerden biri olarak sorumluluk, gerek gündelik hayatta gerekse akademik ortamlardaki başarıyı etkileyen önemli bir faktör olarak düşünülmektedir. Yalnız akademik başarı için değil aynı zamanda iyi bir birey olabilmeleri için öğrencilere sorumluluk eğitimi verilmesi eğitim sisteminde son derecede önemli bir unsur olarak düşünülmektedir. İstenmeyen öğrenci davranışları önemli bir problemdir ve eğitim ortamını olumsuz etkilemektedir. Bu açıdan bakıldığında eğitim değeri olarak `sorumluluk` öğrencilere kazandırılması gereken bir değerdir. Sorumluluk değeriyle ilgili öğrencilerin yaşadığı sorunları çözmek için kulla-nılabilecek en elverişli yolun öğretmen uygulamaları olduğuna inanılmaktadır. Bu araştırma, kademeli sorumluluk eğitimi modeli temel alınarak çeşitli etkinliklerle zenginleştirilmiş eylem planı yoluyla öğrencinin sorumluluk alma davranışını olumlu yönde değiştirmek, sorumluluk almayla ilgili istenmeyen davranışları en aza indirmek ve sorumluk sahibi olmanın nasıl hissettirdiğini ders süreci deneyimleriyle öğrencilere yaşatmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu, araştırmacının görev yaptığı ilkokulda bulunan on beş kişilik 4. sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır. Çalışma grubunun öğretmeni olması araştırmacıya, uygulamaları bizzat yürütebilme imkânını sunmuştur.Sorumluluk değerine yönelik öğrencilere hem bireysel hem de okulla ilgili sorumluluklar verilmiştir. Eylem planı uygulamalarına başlamadan önce ve araştırma sürecinde öğrenci davranışları izlenmiş, kaydedilmiştir. Toplamda dokuz haftayı kapsayacak şekilde eylem planı hazırlanıp, her hafta Salı günleri ortalama üç ya da dört ders saati sürecek şekilde öğrencilere sorumluluk değerine yönelik; (1)hikâye dinleme canlandırma, (2) masal ile hayal etkinliği, (3) şiir dinleme ve okuma etkinliği, (4) şarkı söyleme etkinliği, (5) oyun ile meşale yakma etkinliği, (6) drama atölyesi, (7) menemen etkinliği, (8) film izleme etkinliği ve (9) workshop etkinliğinden oluşan ders planları uygulanmıştır. Uygulamalar sırasında ve sonrasında etkinliklerin etkisi üzerine öğretmen gözlemleri, öğrenci dönütleri, veli görüşleri yoluyla uygulanan eylem planının sonu-cuna dair bulgulara yer verilmiştir. Elde edilen bulgulara göre uygulanan eylem planı sonrasında öğrencilerin sorumluluk bilincinde olumlu yönde değişiklik olduğu sonu-cuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Sorumluluk, okul sorumluluğu, ilkokul öğrencisi, eylem araştırması, eylem planı.

Schools are the places in which the values that are gained at home can be reinforced. In primary school, as the keystone of educational system, the basic knowledge and skills that are required to live in better conditions and to live in a bal-ance with the other people in the society are aimed to be taught. For the educators who want to develop expected attitudes, values have a significant effect. One of these values is responsibility, and it is thought that responsibility is an important factor that affects both daily life and academic success. It is also believed that not only for academic success but also for being a good person, teaching values has a significant role in education systems. Undesired student behaviors are major problems in education and they affect teaching environment negatively. In this aspect, `responsibility` is a value that should be acquired by students as an education value.It is believed that the most suitable way to teach responsibility is teacher ap-plications. This study is conducted for the aim of determining the effects of an action research study which is about increasing responsibility for learners' undesired beha-viors on students. The sampling of the study was determined as fifteen students in 4. Grade- Section B who are learning in the primary school in which the researcher has been teaching as a teacher. As being a teacher in the same school gave an advantage to the researcher on following the study by herself. Some individual and school-based responsibilities in terms of the value of re-sponsibility were given to the students. Before starting the action research, the beha-viors of the students were observed and these were recorded. The study was planned for nine weeks as an action research study and approximately three-four course hours per each Tuesday were applied on the plan. The course plans cover the activities such as (1) act-out on a story, (2) dreaming via stories, (3) listening and reading poems, (4) singing, (5) lighting a torch via games, (6) drama workshops, (7) `menemen` actiivity, (8) watching a movie and (9)workshops. During and after the activities, the findings which were gathered via teacher observation, students' feedback and the parents' opinions on the plans are presented in terms of the action research. According to the findings, it is found that there was a positive improvement on students' awareness in terms of the term `responsibility`.Keywords: Responsibility, school responsibility, primary school students, ac-tion research, action plan.