Osmanlı yargı teşkilatında avukatlık kurumunun gelişimi

Abstract

Hak arama hürriyetinin en önemli gereklerinden birisi, savunma hakkıdır. Yargılama sırasında savunma hakkının tanınması yargılamanın adil bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Davanın tarafları kendini savunma hakkına sahiptir. Kişi kendini savunamayacağını düşünüyorsa ya da zorunlu olarak kişiyi bir başkasının savunması gerekiyorsa vekil tayin edecektir. Kişinin kendi yerine bir başkasını tayin etmesi vekalet olarak adlandırılır. Tayin ettiği kişi de vekildir. Antik Yunan ve Roma'dan İslam devletlerine ve dolayısıyla İslam hukukunun ilkeleriyle hukuk sisteminin şekil aldığı Osmanlı Devleti'ne kadar vekilliğin ve vekaletin farklı şekillerde gerçekleştiği görülmüştür. Tezin amacı; İslam hukukunda yeri olan, fıkıh kitaplarında anlatılan ve Peygamber Efendimiz (s.a.v.) zamanına kadar uzanan `vekillik`, `vekalet` kavramlarının İslam hukukundaki yansımalarını anlatıp, sonrasında bir İslam devleti olan Osmanlı'daki gelişim sürecini incelemektir. Bu amaçla, Osmanlı'nın adli teşkilatı içerisinde, Osmanlı Klasik döneminde ve Tanzimat döneminde vekilliğin nasıl ele alındığı, Osmanlı'nın Klasik döneminde vekilliğin, İslam hukukunun çizgisinde ilerlediği, Tanzimat döneminde ise çıkartılan nizamnameler ışığında vekilliğin gelişim ve kurumsallaşma süreci anlatılmaya çalışılmıştır.

One of the most important requirements of right to legal remedies is the right to defense. Recognition of the right to defence during the proceedings ensures that the trial is completed fairly. Parties to the case have the right to defend themselves. If a person thinks he / she cannot defend himself / herself or if someone is required to defend by another person, he / she will appoint a lawyer. Assigning one to another person for defence is called as the power of attorney. The appointed person is called as a lawyer. It has been seen that, from the ancient Greek and Roman to the Islamic states and to the Ottoman Empire where the legal system formed according to the principles of Islamic law, the attorney and the power of attorney took place in different ways.The aim of the thesis is to explain the concepts of attorney and power of attorney in Islamic law, which is mentioned in the jurisprudence books and goes back to the time of the Prophet (s.a.v.), then to examine the development process in the Ottoman Empire, which is an Islamic state. For this purpose, the thesis discusses attorneyship in the Ottoman judicial organisation in the Classical period of the Ottoman Empire and in the Tanzimat period, and the development and institutionalization process of attorneyship in the light of the regulations issued during the Tanzimat period.