Selçuklu İran`ında batıni/ezoterik bir yapılanma: Alamut Nizari İsmaili örgütünün teşekkülü (464-518/1072-1124)

Abstract

Ortaçağ İslam dünyasındaki siyasi görüş ayrılıklarının doğurduğu ihtilaflar, merkezî idareye karşı oluşan muhalif ve bibirinden farklı fırkaların ortaya çıkmasıyla neticelenmiştir. Böylelikle sayısız birçok siyasî/itikadî mezhep tezahür etmiş ve günümüze kadar süregelen görüş ayrılıklarına bağlı husumetler hâsıl olmuştur. Hz. Muhammed'in ölümüyle birlikte baş gösteren bu ayrılıklar, tek bir merkezden yönetilen Müslümanların zamanla mezhep merkezli idarelere bölünmesine sebebiyet vermiştir. Bu manada muhalif görüşün merkezi haline gelen Şia Mezhebi, kendi içerisinde de görüş ayrılıklarıyla bölünerek çeşitli fırkalara ayrılmıştır. İsmailîlik bu fırkaların en aşırılıkçı kolu olmuş ve bu düşünceye mensup Hasan Sabbah öncülüğünde ortaya çıkan Nizârî İsmailîler de Ortaçağ boyunca yıkıcı faaliyetleriyle ön plana çıkmakla birlikte Horasan Selçuklu Devletinin ve İslam dünyasının en büyük problemi haline gelmişlerdir. Mezhep propagandası ile başlayan ve zamanla siyasî bir otoriteye dönüşerek meşruiyet kazananan bu yapılanma, bir süre sonra önemli şahsiyetlere düzenledikleri suikastlar ile İslam Coğrafyasında önemli bir güç haline gelmiştir.

Disputes arising from the differences of political opinion in the Islamic world in the middle ages resulted in the emergence of various parties which oppose the central administration. Consequently, a numerous political or faith-based sects appeared and a hostility derived from the difference of opinion has lasted until today. Disagreements which arose after the Prophet Mohammad's death caused the division of a single central administration of Muslims into various sectarian administrations in time. In this regard, the Shi'a which became the center of the opposing view had the differences of opinion in itself as well, and has been divided into different parties. Ismailiyyah has been the most extremist of these parties. Nizârî Ismailis which was led by Hasan Sabbah and adopted this opinion have become prominent with their devastating acts, and later became the biggest problem of Khorasan Seljuk State during the middle ages. This construct which started with a sectarian propaganda, gained legitimacy and turned into a political authority and later gained strength in the Islamic geography by assassinating important figures.