Divanu Lügati`t Türk`te değerler

Abstract

Sözlükler sadece dillerdeki kelime sayısını gösteren kitaplar değil dillerin hafızası, kültür taşıyıcısı, mensup oldukları milletlerin hayatlarından ipuçları sunan kültür ataşeleridir. Bu çalışmada kadim Türk tarihi ve Türkçe için müstesna bir yere sahip olan Kaşgarlı Mahmud'un kaleme aldığı Divânu Lügâti't Türk adlı ansiklopedik sözlük incelenerek eserin bünyesinde barındırdığı düşünülen değerler araştırılmış ve günümüzde var olan değerlerin yaklaşık bin yıl önce yazılmış olan eserimizde ne ölçüde yer aldığı belirlenmeye çalışılmıştır.Değerler belirlenmeden önce Kaşgarlı Mahmud'un hayatı hakkında bilgi verilmiş, Divânu Lügâti't Türk'ün hem yapısı hem yazılış amacı açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırmada söz konusu eserde yer alan kelimeler ve bu kelimeleri açıklamak için kullanılan atasözü, deyim, şiir ve açıklamalar incelenmiş kelime, kelimenin geçtiği yer ve anlamları eserde geçtiği gibi aktarılmış verilen bilgilere dayanılarak direkt olarak ve dolaylı yollarla sunulan değerler tespit edilerek ilgili değerin başlığı altında aktarılmıştır. Yapılan çalışma neticesinde Divânu Lügâti't Türk'ün adaletten zarafete, sevgiden konukseverliğe kadar birçok değeri barındırdığı görülmüştür.

Dictionaries are not only the books that show the number of words in a language but they are also cultural attaches that gives clues about a language's memory and the life of nation that it belongs to. They are also the transporter of cultures. In this study, the values in Divânu Lugâti't Türk, which is an encyclopedic dictionary written by Kaşgarlı Mahmud, has a primavel place in Turkish history and in Turkish language are analysed, the values that we have today are also compared to those included in our book that is written 1000 years ago.Before indicating the values, information about the life of Kaşgarlı Mahmut is given, both the structure and the aim of writing are explained. In this study, the words and the proverbs, idioms, poems and explanations that explains words are analysed, words, the place where the words are used and the meanings of the words are conveyed as it's mentioned in the dictionary and then the values mentioned directly or indirectly are defined and conveyed to relevant title. As a result of the study, it's defined that Divan-u Lugati't Türk contains many values such as justice,grace, amity and hospitality.