Toplumsal bir kurum olarak Erzincan Alevilerinde musahiplik

Abstract

Musahiplik, sanayi öncesi toplumlarda görülen sanal akrabalık temelinde bir toplumsal dayanışma kurumudur. Sanal akrabalıklar toplumsal yaşamda bireylerin yaşamlarını kolaylaştıran ve nüfuz alanını genişleterek ihtiyaç halinde başvurabilecekleri bir sosyal sermaye kaynağıdır. Mitik- inançsal birtakım anlatılar ve metafiziksel anlamlar taşıyan ritüeller eşliğinde ikrâr verilerek kurulan bu toplumsal dayanışma kurumu, dâhil olan tarafları bağlayıcılığı toplumsal normlar ve metafiziksel güçler tarafından belirlenen babasoylu bir akrabalık sistemine dâhil eder. Kutsal kabul edilen musahiplik taraflara birtakım yükümlülükler üstler ve taraflar arasında ölene kadar sürecek bir dayanışma zemininin oluşmasını sağlar. Çalışmada alan araştırması yöntemi kullanılmış olup Erzincan'da 2017 ve 2018 yıllarında katılımlı/katılımsız gözlemler ve mülakatlar yoluyla veriler toplanmıştır. Kartopu yöntemiyle toplamda seksen (80) kişiye ulaşılmış, mülakatlar daha sonra analiz edilmek üzere kayıt altına alınmıştır. Elde edilen veriler, hiçbir müdahalede bulunulmadan, görüşülen kişilerin izni dâhilinde çalışmada kullanılmıştır. Bu tezde Erzincan örneğinde Aleviliğin başat kurumlarından musahipliğin toplumsal yaşamda ne anlama geldiği ve nasıl bir işlev gördüğü, musahipliğin kuruluş süreci ve yükümlülükleri, sahada derlenen somut örnekler ile aktarılmaya çalışılmıştır. Bunun yanında musahiplik, kurumu tamamlayan evlilik, akrabalık, kadın ve ritüeller gibi başlıklar aracılığıyla ele alınmış ve kurumun günümüzdeki durumu aktarılmaya çalışılmıştır.ANAHTAR KELİMELERMusahiplik, Sanal Akrabalık, Alevilik, Dayanışma, Sosyal Sermaye, Mekanik Dayanışma, Erzincan

Musahiplik is a social solidarity institution on the basis of the fictive kinship seen in pre-industrial societies. Fictive kinships are a source of social capital that facilitates the lives of individuals in social life and that provides support on demand by expanding one's social networks. This social solidarity institution, founded on the mythic-belief system and performed with the rituals of metaphysical significance incorporates the parties into a system of biological kinship that is patriarchal, determined by social norms and metaphysical powers. The sacred friendship imposes a number of obligations on the parties and provides a basis for solidarity that will last until death. The method used in the study is field work. The data were collected in Erzincan by participant / non-participant observations and interviews held in 2017 and 2018. Eighty (80) people were reached with the snowball method and the interviews were recorded for later analysis. The data used in the study were used within the consent of the interviewees without any change. In this study, the aim was to explain what the institution of musahiplik means in social life in Erzincan and how it functions, the process of establishment and obligations of musahiplik with concrete examples compiled from the field work in Erzincan. In addition, musahiplik was portrayed with the titles such as marriage, kinship, women and rituals which are a part of the institution and finally the current situation of the institution was revealed. KEY WORDSMusahiplik, Fictive Kinship, Alevism, Solidarity, Social Capital, Mechanical Solidarity, Erzincan