Divan şiirinde kalem

Abstract

Bu çalışma divan şiirinde kalem şiirlerinin biçim ve içerik bakımından incelenmesi ve bu şiirlerde kaleme dair hayallerin, inanışların, söyleyişlerin, kalem etrafındaki teşbih ve mecazların tespitine yöneliktir. Çalışmanın amacı İslam medeniyetinde ve Türk kültüründe önemli bir yere sahip olan kalemin Türk şiirindeki hikâyesine ışık tutmak ve kalemiyyenin bir nazım türü olup olmadığını tespit etmektir. Kalem şiirlerinin tespiti için 14.-20. yüzyıllarda yaşamış 376 divan şairinin, yaklaşık 400 divanı taranmış ve bu tarama sonucunda 106 şiir tespit edilmiştir. Tespit edilen bu şiirler biçim bakımından incelenip şiirlerin hangi nazım biçimleriyle yazıldığı, bu nazım biçimlerinin hangi bölümlerinde kalemin konu edildiği, bu şiirlerde kalem/hâme/kilk sözcüklerinin redif olarak yer alıp almadığı ortaya konmuştur. Kalem konulu 106 şiir içerik bakımından da incelenmiş ve kalemi, kalemin teşbih dünyasını yansıtan beyitler tek tek tespit edilip konularına göre tasnif edilerek, açıklamalarıyla birlikte teze dâhil edilmiştir. Tespit edilen kalem şiirlerinden seçilen beyitlerde kalemin teşbih dünyasının din, toplum, tabiat, insan, deyimler, kalemin şekil hususiyetleri, kaleme atfedilen karakteristik özellikler gibi unsurlarla münasebet içerisinde olduğu örnekler ve açıklamalarla birlikte ortaya konmuştur.Kalem şiirlerinin incelenmesi sonucunda bu şiirlerin özel bir nazım biçiminin ve aruz kalıbının olmadığı, daha çok kaside nazım biçimiyle yazılmış olmakla birlikte, divan şiirinin birçok nazım biçimiyle yazıldığı görülmüş ve kalemiyyenin bir tür olduğu sonucuna varılmıştır.

This study is conducted to analyze the poems written for the pen in terms of form and content in the divan poetry and to identify the dreams, beliefs, utterances related to pens, and the simile and metaphors around the pen in these poems. This study aims to enlighten the story of the poems written for pen, having an essential part in the Islamic civilization and the Turkish culture, and to determine whether the poems written for pen constitutes a verse form or not. Approximately 400 divans by 376 divan poets, living between the fourteenth and twentieth centuries, were analyzed, and as a result of this research, 106 poems were obtained for the identification of the poems written for the pen. After being scrutinized in terms of form, it was presented which verse form was used in these poems, in which part of these verse form, pens were regarded as the subject of the poem, and whether these poems included the words kalem/hame/kilk as repeated voice or not in these poems determined. One hundred six poems about the pen were also analyzed in terms of content, and the couplets exhibiting the pen and its world were identified one by one and classified according to their subjects, and these 106 poems were included in the thesis with their explanations. In the couplets chosen from the poems written for pen, with examples and explanations, it is put forward that the world of metaphor related to pen has a relationship with the elements like religion, society, nature, people, idioms, specialty of pen associated with its shape, and characteristic features attributed to the pen.As a result of the research related to the poems with the theme of the pen, it is deduced that these poems do have not a unique verse form and aruz meter, that is written in many verse forms, despite mostly written in ode form, and that the poems written for pen constitutes a verse form.