Hatay Döver Mahallesi`nde iki dillilik konusunda bir etnografik çalışma

Abstract

Dil insanı diğer canlılardan ayıran önemli yapılardan biridir. Dil aracılığyla kültür aktarılır, kimlik inşa edilir ve iletişim kurulur. Disiplinler arası bir çalışma alanına konu olan dil insanın bilimi olan antropolojininde odak noktalarından birisidir.Antropologlar dil üzerinden, etno-dinsel kimlik, ekonomi, sosyal yapı, gündelik hayat gibi pek çok konuyu anlama yoluna giderler. Temelde iletişim işlevini yerine getiren dil farklı sebeplerden dolayı iki dillilik sürecine doğru evrilir. İki dillilikte zaman zaman kod değiştirmesi kullanılarak ait olduğu topluma özgü bir iletişim yöntemi ve ortak bir dil ortaya çıkar. Bu bağlamda bu tezin amacı Hatay ilinin Defne ilçesine bağlı Döver Mahallesi'nde yaşayan Arap Alevisi/Nusayrilerin dil algıları, kod değiştirme, iki dilli olma süreçleri, dil, kültür ve inanç konuları oluşturmaktadır. İki dilli kişilerin tercih ettikleri veya öğrendikleri dilin kamusal ve özel alanlarda, ekonomi, göç ve politik süreçlerde, gündelik olayların dil üzerine etkisinde, etno-dinsel kimliği sınırlamada veya inşa etmede kullanılan dilde, bireylerin iki dillilik üzerine olan algı ve tutumlarında, kuşaklar arası farklarda, iktisadi faaliyet alanlarında, iletişim gibi konularla bağlantıda iki dillilik durumunun nedenleri, dönüşümleri ve sonuçları ortaya konulmuştur. Arapça ve Türkçe' nin etkin bir şekilde konuşulduğu Döver Mahallesi'nde, iç içe olan bu iki dilin konuşucularının zihninde nasıl konuşlandığına dair sorulara da birlikte cevap aranmıştır. Anadili Arapça olan yani ilk olarak Arapça'yı öğrenen bu bireylerin sonradan öğrendikleri Türkçe'yi nasıl içselleştirdikleri, her iki dili aynı zamanda öğrenen bireyin hangi dile daha yatkın olduğu, hangi dilde düşündükleri ve rüya gördükleri, hangi ortamlarda hangi dili konuştukları ve kod değiştirme nedenleri, dil ve kültür arasında kurdukları ilişki bu çalışmada etnografik bir yöntemle ele alınmıştır. Alan araştırması yöntemi ile hazırlanan bu tezde gözlem, katılımlı gözlem, görsel belgeleme, ses kaydı, kartopu örneklem, hayat hikayeleri anlatımı gibi teknikler kullanılarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Sonuçta kuşaklar arası dil farkı, kültürlerini aktarmada dilin kullanımı, göç ve politik süreçlerin dile etkisi, kod değişimi üzerine iki dilli görüşmecilerin algı ve tutumu, ikinci bir dil bilmenin yarattığı istihdam fırsatları bu çalışmada sahada toplanan bulguların desteğiyle okuyucuya aktarılmaya çalışılmıştır. Döver Mahallesi'nde başat dilin Arapça oluşu, dini eğitimin ve kültürün sürdürülmesinde dilin bir araç olarak kullanılması ve yazı dilinin olmayışı konuları da vurgulanmıştır. ANAHTAR KELİMELERDil Antropolojisi, İki Dillilik, Kod Değişimi, Döver Mahallesi

Language is one of the most important structure that differentiate human being from other beings. Culture is transmitted through language, identity is built and communication is established. Language, the subject of an interdisciplinary field of study, is one of the focal points of anthropology. Anthropologists works on many issues such as ethno-religious identity, economy, social structure, everyday life through language. Basically, the language that performs the communication functions evolves into the process of bilingualism for different reasons. From time to time in bilingualism, a common language is created in a peculiar community by using a code-switching method. In this context, the aim of this thesis is the to create subjects on the perception of language, code switching, being bilingual, language, culture and beliefs of Arab Alevis- Nusayris living in Döver Neighborhood Defne district of Hatay. The language used or prefered by bilingual people in public or private locations, in economical situations, immigration and political processes, the effect of daily events on language, to limit or construct ethno-religious identity, the perception and attitude of individuals towards bilingualism, integenerational differences, financial fields and the reasons, transformations and consequences of bilingualism in connection with these subjects have been stated. In Dover District, where both Turkish and Arabic are spoken widely, the question of how those two languages are acquired by these people, is being investigated. Specifically people whose mother tongue is Arabic, that is people who first learns Arabic; how is Turkish interiorised by these people? Which language has the greatest effect when a person learns two languages? Which language do they speak under different circumtances? In which language do they think? In which laguage do they dream? Why do they do code-switching? and the relationship they built between the language and culture has been has been examined by conducting ethnographical methods. In this thesis, `participatory observation method` is used and semi – stuctured interview form has been created with the support visual documentation, sound recording, snowball sampling and life story telling techniques during the field reaseach period. As a result of the study, language differences between generations, the use of language in transferring cultures, the effect of migration and political processes on language, perception and attitude of bilingual interviewers on code change, employment opportunities created by knowing a second language were tried to be conveyed to the reader with the support of the findings gathered in the field.KEY WORDSLanguage Anthropology, Bilingualism, Code Switching, Dover District