Türk kanatlı hayvancılık sektörü ihracatında hedef pazarlarının bulanık çok kriterli karar verme yaklaşımıyla belirlenmesi

Abstract

Küresel rekabet koşullarının arttığı günümüzde tüm ülkeler uluslararası ticaretten daha fazla pay alarak kalkınma hızını arttırmak için çalışmaktadır. Bunun için mevcut koşullar altında yalnızca güçlü bir üretim kapasitesi yeterli olmamaktadır. Türkiye de bu doğrultuda çalışmalar yaptığı gibi 2023 yılı için çeşitli ekonomik hedefler belirlemiştir. Ülkemizce belirlenmiş olan 2023 yılı ihracat hedefi 545 milyar Amerikan Dolarıdır. Bu hedefe ulaşabilmek için hem üretim kapasitesinin arttırılması, hem yeni nesil üretim teknolojilerinin benimsenmesi hem de hedef pazarların iyi analiz edilmesi gerekmektedir.Dünya ülkelerinin büyük bir bölümüne yakını üretim kapasitelerine ulaşmış durumdadır. Bu nedenle hedef pazarların doğru analizinin yapılmasının önemi artmaktadır. Ülkeler, çok sayıda hedef pazar çalışmaları yürütmektedir. Fakat bu çalışmalar genellikle sektörlerin durumunu tam anlamıyla dikkate almadan yapılmaktadır. Ülkelerin makroekonomik göstergeleri ve tüketim potansiyeller dikkate alınarak hedef ülkeler genel düzeyde tespit edilmektedir.Bu çalışma kapsamında hedef ülkelerin sektör özelinde belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu sayede daha doğru ve sektörün yapısına daha uygun pazarların tespit edilmesi ile ihracat potansiyelinin arttırılabilmesi hedeflenmiştir. Çalışmada ayrıca; Türkiye'nin önemli sektörlerinden olan ve ihracat potansiyeli yüksek kanatlı hayvancılık sektörü uygulama için seçilerek, hedef ülke değerlendirmeleri bu sektör için gerçekleştirilmiştir. Bu değerlendirme için öncelikle dikkate alınabilecek kriterler ayrıntılı olarak incelenmiş ve sektörün durumuna en uygun kriterler çalışma kapsamında kullanılmıştır. Daha sonra çok kriterli karar verme yöntemlerinden literatürde yaygın kullanıma sahip Analitik Hiyerarşi Prosesi yönteminden yararlanılarak kriterlerin ağırlıkları tespit edilmiştir. Hedef ülke alternatiflerinin kriter göstergeleri uluslararası endekslerden ve veri tabanlarından elde edilen en güncel verilerden elde edilmiştir. Bununla birlikte TOPSIS yönteminden yararlanılarak uzman görüşleriyle Türk malı algısı gibi yargısal kriterler de ülke düzeyinde değerlendirilmiştir. Çalışmada hedef ülke olarak T.C. Ticaret Bakanlığınca ilave desteklerin uygulanması için kullanılan listede yer alan 17 adet ülke kanatlı hayvancılık sektörü için değerlendirilmiştir. Bu sayede Bakanlığın belirlediği bu ülkelerin sektör özelinde potansiyeli ayrıntılı olarak incelenerek önceliklendirilmiş ve bu listenin sektör özelinde etkinliği dolaylı olarak sınanabilmiştir. Bu yöntemin kullanılması desteklerin önceliklendirmeye dayalı olarak farklılaştırılmasına ve bu sayede hedef pazar analizinin daha etkin kılınmasıyla ulusal dış ticaret politikalarının daha verimli yürütülmesine imkan sağlayacaktır. Bu çalışmada önerilen yaklaşımın farklı sektörler için uygulanarak genişletilmesi ve destekler için kullanılması Türkiye'nin küresel ticaretten daha fazla pay almasına katkı sağlayacaktır.

In today's world, where global competition conditions are increasing, all countries are trying to increase their development speed by getting more shares from international trade. For this reason, under the current conditions, not only a strong production capacity is sufficient. Turkey also has identified several economic targets for 2023, as did work in this direction. The target of 2023 export determined by our country is 545 billion USD. In order to achieve this goal, it is necessary to increase the production capacity, to adopt new generation production technologies and to analyze the target markets well.A large part of the world countries have reached close production capacities. Therefore, the importance of accurate analysis of target markets is increasing. Countries are carrying out numerous target market studies. However, these studies are generally carried out without considering the situation of the sectors very much. Target countries are determined at a general level by taking into account their macroeconomic indicators and consumption potential.Within the scope of this study, it is aimed to determine the target countries specific to the sector. In this study; the target country assessments have been carried out for the Turkish poultry sector; which is an important sector and having high export potential. In this way, it is aimed to increase the export potential by identifying more accurate and more appropriate markets for the structure of the sector. In order to determine this, firstly, effective criteria were investigated in detail and the criteria that best analyzed the situation of the sector were evaluated within the scope of the study. Then, weights of the criteria were determined by using Analytical Hierarchy Process, which is widely used in literature. International indices and current data were used in the indicators of target country alternatives. In addition, by using TOPSIS method, verbal criteria such as perception of Turkish goods and expert opinions were evaluated at country level. In this study, 17 countries in the list used as the target country for the implementation of additional supports by the Ministry of Trade were evaluated for the poultry sector. In this way, the sector-specific potential of these countries determined by the Ministry was examined and prioritized in detail and the effectiveness of this list was indirectly tested. The use of this method will allow differentiation of supports based on prioritization and thus more effective implementation of national foreign trade policies by making target market analysis more effective.. The proposed method in this study with the expansion of applying for different sectors, will contribute to Turkey getting a bigger share of global trade.