Doğrudan yabancı yatırımlar ile dış ticaret arasındaki ilişki: Türkiye örneği

Abstract

Bu çalışma Türkiye için doğrudan yabancı yatırımların dış ticaret üzerindeki etkisini incelemektedir. Aynı zamanda Türkiye'deki doğrudan yabancı yatırımların 2003 ve 2018 yılları arasında dış ticareti nasıl etkilediğini analiz ederek literatüre katkıda bulunmaktadır. Çalışmamız gelişmekte olan ülkeler sınıfında olan Türkiye üzerine odaklanmıştır. Bu anlamda ihracat-doğrudan yabancı yatırımlar ve ithalat-doğrudan yabancı yatırımlar arasındaki ilişki iki ayrı model kullanarak araştırılmıştır. Uygulamada zaman serisi yöntemlerinden faydalanılmıştır. Seriler 2003 yılının ilk çeyreği ile 2018 yılının üçüncü çeyreği arasındaki dönemi kapsayan verilerden oluşmaktadır. Modele, Doğrudan yabancı yatırımlar, ithalat ve ihracat değişkenlerinin yanı sıra daha sağlıklı sonuçlara ulaşabilmek adına; fiyat, reel döviz kuru, ve gelir (Türkiye ve OECD ülkelerine ait gelir) değişkenleri de dahil edilmiştir. Serilere durağanlık analizi kapsamında ADF ve KPSS birim kök testleri, eşbütünleşme analizi kapsamında ARDL sınır testi kullanılmıştır. ARDL eşbütünleşme analizi sonucuna göre doğrudan yabancı yatırımların ihracat üzerinde herhangi bir etkisine rastlanmazken, ithalatı arttırdığı yönünde bulgular elde edilmiştir. Doğrudan yabancı yatırımların ihracat sektörünü güçlendirdiği yönünde elde edilen bulgular 2003-2018 dönemi için geçerli değildir.

This study analyses the effects of foreign direct investments (FDI) on trade. At the same time it contributes to the literature by analysing how foreign direct investments impact to the foreign trade between 2003 and 2018. Our study focuses on Turkey which is among developing countries. Indeed, the relation between export-FDI and import-FDI is analysed by using two different models. In application, time series methods have been used. Series consist of data covering the period between the first quarter of 2003 and the third quarter of 2018. In order to reach more accurate results, price, reel exchange rate and income parameters (belongs to Turkey and OECD countries) were added as well as foreign direct investments, export and import parameters. In terms of stability analysis, ADF and KPSS unit root tests were applied to the series. Within the analysis of cointegration, ARDL bounds tests were used. According to result of ARDL cointegration analysis, any effects of direct foreign investments on export, it was acquired that it increases import. Findings which were acquired through the studies that foreign direct investments empower export sector are not valid for the 2003-2018 period.