Türk Anayasa Hukuku`nda tutuklama tedbirine karşı bireysel başvuru yolu

Abstract

Tutuklama tedbiri kişi özgürlüğünü kısıtlayan bir durum olup amacı; soruşturma/kovuşturma aşamasında sanık veya şüphelinin kaçmasını önlemek, yargılamaya konu delillerin karartılmasını veya yok edilmesini bertaraf etmek ve en nihayetinde şüpheli/sanığın almış olduğu cezai müeyyidenin icrasını yerine getirmeye imkan sağlamaktır.Tutuklama tedbiri hukuki yapısı gereği kendine özgü birtakım özelliklere sahiptir. Öncelikle tutuklama tedbiri bir ceza değildir; ihtiyari bir tedbir olup, şartları oluştuğunda dahi kesin olarak uygulanması gereken bir tedbir değildir. Tutuklama tedbiri istisnai bir tedbir olup, her türlü suç tipinde uygulanamaz; asıl olan adli işlemlerin tutuksuz olmasıdır. Tutuklama tedbiri bir amaç değil, araçtır. Ceza muhakemesinde hedeflenen maddi gerçeğin ortaya çıkarılması amacıyla uygulanan bir tedbirdir ve süreklilik arz etmemektedir. Tutuklama tedbirine başvurulabilmesi için suç şüphesinin belli bir yoğunlukta olması gerekmektedir. Gecikmesinde tehlike bulunan hallerde başvurulabilen bir yöntemdir. Tutuklama tedbirine başvurulabilmesi için ayrıca verilecek ceza ile tedbir arasında ölçülü olunması gerekmektedir.Doktrinde genel kabul görmüş tutuklama tedbirine ilişkin özellikler bunlar olup, bu özelliklerin uygulamada yeteri kadar dikkate alınmadığı konusunda bir hayli eleştiri de bulunmaktadır. Özellikle tutuklama tedbirlerinin şablon şeklinde olması, yeterli gerekçenin bulunmaması, şüpheli/sanık ile delil arasındaki bağlantının irdelenmemesi, tutukluluğun makul sürede sonlandırılmaması eleştirilerin başında gelmektedir. Yine tutuklama kararına karşı yapılan itirazların da aynı şekilde detaylı incelenmemesi, itirazların neden kabul edilmediği yönündeki gerekçeden yoksun olması, kısa gerekçe ile karar verilmesi, tutukluluk incelemelerinin duruşmasız yapılması da eleştiriler arasındadır. Bireyin özgürlüğünün kısıtlanmasına neden olan bu tedbire karşı yapılan kanun yolu itirazlarının yetersiz kalması veya yeterli bir kanun yolu incelemesinin yapılmaması, bu tedbire karşı itiraz olarak Anayasa Mahkemesi nezdinde bireysel başvuru yoluna gidilmesi imkânını ortaya çıkarmıştır.Anayasa Mahkemesi, tutuklama tedbirine yönelik olarak yapılan bireysel başvuruları kabul ederek bu konuda çok fazla sayıda karar vermiştir. Mahkeme ayrıca olağanüstü yönetim usullerinin uygulandığı dönemlerde de tutuklama tedbirine karşı yapılan başvuruları kabul etmiştir.

Measure of Arrest is a situation that restricts the freedom of a person which aims to prevent the accused / suspect from getting escaped while being investigated or prosecuted, averting the spoliation or being removed of the evidence that are subject to trial and ultimately to give opportunity to perform the criminal sanction which the accused/suspect is given.Measure of Arrest has some features that is unique because of its legal entity. First of all,Measure of Arrest is not a penalty. It is an optional injunction, it doesn't need to be implemented absolutely, even the circumstances do consist.Measure of Arrest is an exceptional measure which can't be applied at any type of crimes. What really matters is that judicial process is pending.Measure of Arrest isn't a goal, it is a tool. It is a precaution that is applied for the purpose of uncovering the material targeted at criminal procedure and coercive measure does not matter. Measure of Arrest of the crime is required to have a certain density in order to be applied.It is a procedure that can be applied at times when there is a danger if delayed. Besides, the Measure of Arrest to be applied requires being proportional between the penalty that will be given and the measure.These are the features of the Measure of the Arrest that are generally accepted at the doctrine and there is a great deal of criticism that these features aren't taken in account sufficiently in practice. Especially, the way that the measure of Arrest is in the form of a template, not having a sufficient ground, the connection between the suspect/accused and that the detention is not terminated within a reasonable time are foremost criticism. Also, the objections made against Measure of Arrest aren't examined in detail in the same way, lack of the reasoning, why the objections are not accepted, giving enforcement of decision with short reasoning,having detention research in summary trial are also between the criticism.The insufficiency of the legal remedy objections against this precaution which causes the individual freedom to be restricted or not having done a sufficient legal review, revealed the possibility of the objection to this measure in the presence of the Constitutional Court. The Constitutional Court accepts the individual applications of Measure of Arrest and gave too many decisions at this subject. The court also accepted the application against Measure of Arrest during the periods of which extraordinary management procedures were applied.