Osmanlı`dan Cumhuriyet`e kültürel miras: Antakya örneği

Abstract

Kültür tarihi niteliği taşıyan bu araştırmanın konusu, Antakya'nın 1516 yılında Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferi sırasında Osmanlı hâkimiyetine girmesi ile başlamıştır.Bu tezde başlıca Antakya, İskenderun, Dörtyol, Payas ve Yayladağı üzerinde durulacaktır. Özellikle Antakya'nın eski tarihi nedeni ile çok etnili kültür yapısı, kültürel etkileşimleri ve Osmanlının bıraktığı mirasa değinilecektir. Kuzeyden güneye, güneyden kuzeye giden ve doğudan gelen anayolların kavşak noktasında bulunan Hatay, tarihi boyunca kıtalar ve bölgeler arası ticarette önemli rol oynamış, yolcu ve hacı kervanları için bir konaklama yeri ve çeşitli bölgelerden gelen insanlar için bir kültür alışverişi merkezi olmuştur. İskenderun ise tarihi boyunca Mezopotamya' nın, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun ithal ve ihraç limanı olarak hizmet vermiştir. Bu nedenle Antakya çeşitli bölgelerden gelmiş binlerce insanın konakladığı, başka bölge insanlarıyla hem mal, hem fikir alışverişinde bulunduğu, memleketlerine yeni bilgi ve fikirlerle döndükleri bir kültür merkezi görevi yapmış, Helenistik Dönem ve Roma İmparatorluğu dönemlerinde dünyanın sayılı uygarlık merkezlerinden biri olarak ün yapmıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde de bir ticaret ve kültür merkezi görevi yapan Hatay bu dönemini günümüze kadar gelişerek sürdürmüştür.Çalışmanın verileri büyük oranda ilgili Osmanlının miras bıraktığı kültür; I. El Kaynaklarından (arşiv vesikaları, seyahatnameler, şer'iyye sicilleri) oluşmakla birlikte döneme ait II. El Kaynaklar ve saha çalışmalarıyla desteklenmiştir. Araştırmada dönemin Osmanlı Arşiv belgeleri temel alınarak, uygun bir şekilde ortaya konmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kültürel miras, Hatay Kültürü, etkileşim, değişim.

The subject of this research, which has the characteristics of cultural history, began with the fact that Antioch came under Ottoman rule during the Egyptian campaign of Yavuz Sultan Selim in 1516. In this thesis, Antakya, Iskenderun, Dortyol, Payas and Yayladağı will be emphasized. In particular, due to the ancient history of Antakya, the multi-ethnic cultural structure, cultural interactions and the legacy of the Ottomans will be discussed. Located at the crossroads of north-south, south-north and east highways, Hatay has played an important role in continent and inter-regional trade throughout its history. It has been an accommodation for passengers and pilgrims caravans and a cultural exchange center for people from various regions. Throughout its history, İskenderun has served as the import and export port of Mesopotamia, Eastern and Southeastern Anatolia. For this reason, Antakya has served as a cultural center where thousands of people from various regions have stayed, exchanged goods and ideas with other people of the region, and returned to their countries with new knowledge and ideas. Hatay, which served as a trade and cultural center during the Ottoman Empire, continued this period until today.The data of the study is largely related to the culture inherited by the Ottomans; I. Hand Resources (archive documents, travelogues, Sharia records) consists of II. Supported by Hand Resources and field work. In the research, it was tried to be put forward in an appropriate way based on the Ottoman Archive documents of the period..Key Words: Cultural heritage, Hatay Culture, interaction, change.