Türk milliyetçiliğinin tarihsel gelişimi: Milliyetçilik kuramları açısından bir inceleme

Abstract

Etnik/milli kimlik ve milliyetçilik, sosyal bilimcilerin üzerinde en çok tartıştığı ve en az uzlaştığı kavramlar arasındadır. Etnik/milli kimliklerin ve bunlara olan aidiyet duygusunun kökleri çok gerilere kadar götürülebilse de millet ve milliyetçilik modern olgulardır. Çalışmanın amacı, Türk milliyetçiliğinin farklı görünümlerini, Batı'da hâkim olan milliyetçilik kuramları açısından değerlendirmektir. Dolayısıyla çalışmada ana yöntem olarak tarihsel karşılaştırma yöntemi kullanılmıştır.Bir etnik/milli kimlik olarak Türk kimliğinin ortaya çıkması çok gerilere kadar gitmektedir. Türk milliyetçiliği Türk kimliğine göre daha modern bir olgudur ve hem Batı'nın etkisiyle hem de Batı'ya tepki olarak 19. yüzyılın ortalarında ortaya çıkmıştır. Türk milliyetçiliği düşüncesi, İmparatorluk bünyesindeki Gayrimüslim unsurlar ayrılana kadar Osmanlıcılık, Türk olmayan Müslüman unsurlar ayrılana kadar İslamcılık, bunlar da ayrıldıktan veya ayrılacakları anlaşıldıktıktan sonra, Osmanlı sınırları dışında kalan Türkleri de kapsayacak şekilde Türkçülük olarak savunulmuştur. Nihayet Anadolu'da bağımsız bir ulus-devlet kurulunca Misak-ı Milli sınırlarının içinde homojen ve yerleşik bir modern Türk kimliği oluşturmayı amaç edinen Türkiyeciliğe dönüşmüştür. Türk milletinin özellikleri ve sahip olduğu özgün tecrübe, diğer milletlerin hatta onların bir grubunun milliyetçiliklerini açıklamak için geliştirilen kuramların tek başlarına Türk milliyetçiliğinin bütün versiyonlarını açıklamakta yetersiz kaldığını göstermektedir. Bu açıdan, Türk milliyetçiliğinin farklı versiyonlarını ancak farklı Batılı kuramlarla açıklamak mümkündür. Türk milliyetçiliğinin versiyonları arasında rekabet ilişkisi değil ikame ilişkisi vardır. Birbirlerine dönüşümü sağlayan etken muhafazakârlıktır. Hangisinin öne çıkarılacağını belirleyen Türk milletinin reel politiğidir.

Ethnic / national identity and nationalism are among the concepts most discussed and least agreed upon by social scientists. Although the roots of ethnic / national identities and their sense of belonging can be traced back to much, the nation and nationalism are modern phenomena. The aim of the study is to evaluate the different aspects of Turkish nationalism in terms of the theories of nationalism that dominate the West. Therefore, historical comparison method was used as the main method.The emergence of Turkish identity as an ethnic / national identity goes far back. Turkish nationalism is a more modern phenomenon than Turkish identity and has emerged in the middle of the 19th century both under the influence of the west and as a response to the west. The idea of Turkish nationalism was defended as Ottomanism until the separation of non-Muslim elements from the empire, as Islamism until the separation of non-Turkish Muslim elements, as Turkism after their separation, including the Turks outside the borders of the Ottoman. In the end, when an independent nation-state was established in Anatolia, it has became to Turkeism which aiming to create a homogeneous and indigenous modern Turkish identity within the National Pact borders. The characteristics and the unique experience of the Turkish nation show that the theories developed to explain the nationalism of other nations or even a group of them alone are insufficient to explain all versions of Turkish nationalism. From this point of view, it is possible to explain different versions of Turkish nationalism only with different Western theories. There is not a relationship of competition between Turkish nationalism but a substitute relationship. The conservative factor that transforms each other is conservativism. It is the real politics of the Turkish nation, which determines which is to be brought forward.