Mükelleflerin Türk vergi sistemine yönelik tutum ve davranışları: Hatay ilinde bir çalışma

Abstract

Vergiler, gerek kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi gerekse, ekonomik ve sosyal kalkınmayı sağlayacak çeşitli yatırımların yapılabilmesi açısından devletlere önemli kaynak sağlarlar. Bu açıdan vergi gelirlerinin tam ve zamanında tahsil edilmesi önemlidir. Devlet, vergileri kişilerin gelir, servet ve harcamaları üzerinden zorla ve karşılıksız olarak alır. Vergi bilinci henüz gelişmemiş toplumlarda vergiye karşı olumsuz tutum ve davranışları nedeniyle vergi gelirlerinin tahsilâtı zorlaşmaktadır. Diğer yandan devletin vergi uygulamaları da mükelleflerin vergiye olan tutum ve davranışlarını olumsuz etkilemektedir. Vergi, devlet ve kişi arasında borç alacak ilişkisi doğurması nedeniyle hem mükellefleri hem de devleti karşılıklı olarak sorumlu olmaya itmektedir. Bu çalışmada mükelleflerin vergiye olan tutum ve davranışları teorik olarak incelenmiş ve alan araştırmasıyla da desteklenmiştir. Söz konusu alan araştırması Hatay İlinde bulunan kurumlar vergisi mükellefleri üzerine yapılmıştır. Hatay ilinde 447 kurumlar vergisi mükellefi ile yüz yüze anket yöntemi kullanılarak elde edilen veriler, faktör analizi yöntemi ile frekans analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonuçları araştırmaya katılan kurumlar vergisi mükelleflerinin vergi ödemelerinin vatandaşlık görevi olduğunu kabul etmelerine rağmen özellikle devletin vergi uygulamaları neticesinde vergiye karşı olumsuz bir tutum sergilediklerini ortaya çıkarmıştır. Ayrıca, içinde bulunulan ekonomik koşulların da mükelleflerin vergiye uyumlarını ve dolayısıyla vergiyi tam ve zamanında ödemelerini zorlaştırdığı, ekonomik gücün korunması açısından mükellefleri çeşitli davranışlara sevk ettiği sonuçlarına ulaşılmıştır. ANAHTAR KELİMELERVergiye uyum, Vergi Psikolojisi, Mükelleflerinin Vergi Tutumları, Hatay,

Taxes provide important resources to governments in terms of both performing public services and making various investments that will ensure economic and social development. In this respect, it is important to collect tax revenues fully and timely. The state receives the tax on people's income, wealth and expenditures by force and unrequitedly. Tax awareness in undeveloped societies makes it difficult to collect tax revenues due to their negative attitudes and behaviors towards taxation. On the other hand, the tax practices of the state negatively affect the attitudes and behaviors of the taxpayers. Since the tax creates a debt-credit relationship between the state and the person, both the taxpayers and the government are obliged to be mutually responsible.In this study, the attitudes and behaviors of taxpayers to tax were examined theoretically and supported by field survey. This field survey was conducted on corporate taxpayers in Hatay Province. The data obtained from 447 corporate taxpayers by using face-to-face questionnaire method were analyzed by factor analysis method and frequency analysis method. The results of the analysis revealed that although the corporate taxpayers participating in this research accepted that tax payment is a citizenship duty, they had a negative attitude towards taxations of the state. In addition, it was concluded that the current economic conditions make it difficult for taxpayers to comply with the tax and thus to pay the tax fully and timelly, and lead taxpayers to various behaviors in terms of protection of their economic power.KEYWORDSTax Compliance, Tax Psychology, Tax Attitudes of Taxpayers, Case of Hatay