Konya kapalı havzası örneğinde faktör analizi ile kuraklık indislerinin ortak kullanımının değerlendirilmesi

Abstract

İklim insan yaşamını derinden etkileyen bir dizi olayı kapsamaktadır. Bu olayların, mekânsalve istatistiksel analizler ile anlaşılması mümkün olmaktadır. Kuraklık ise iklim değişikliğininsonuçlarından biri olarak gösterilmektedir ve hem ekonomiye hem de doğaya olumsuzsonuçlar verebileceğinden dolayı çeşitli yöntemlerle incelenmesi önem arz etmektedir. Buçalışmada, T.C. Meteoroloji Genel Müdürlüğü'ne bağlı Cihanbeyli, Karapınar, Çumra,Seydişehir, Kulu, Ereğli, Niğde, Karaman, Beyşehir ve Aksaray meteoroloji istasyonlarından1981-2010 yılları arasında elde edilen sıcaklık ve yağış verileri kullanılarak, bu istasyonlarınbulunduğu bölgelerin kuraklık durumu ve kuraklığın iklim değişikliğine etkileriStandartlaştırılmış Yağış İndisi(SPI), Normalin Yüzdesi İndisi(PNI), Aridite İndisi(AI) veStandardize Yağış-Evapotranspirasyon İndisi(SPEI) kullanılarak aylık olarak hesaplanmıştır.Hesaplamalar sonucunda SPI, PNI, AI ve SPEI indisleri karşılaştırıldığında ise tüm dönemleriçin kuraklık durumunun normal ve normale yakın sınıflarda olduğu gözlemlenmiştir. Buindisleri tek bir indis haline getirmek amacıyla, Faktör ve Kümeleme Analizi yöntemleri ileistatistiksel analiz yapılmış ve SPI, SPEI, Aridite indislerinin ortalamasının alınması ile genelbir indis hesaplanabilir ve kullanılabilir sonucuna varılmıştır.2020, 61 SayfaAnahtar Kelimeler: Aridite indisi(AI), İklim, Kuraklık, Normalin yüzdesi indisi(PNİ),Standartlaştırılmış yağış indisi(SPİ), Standardize yağış-evapotranspirasyon indisi(SPEI)

The climate includes a series of events that have a profound impact on human life. It ispossible to understand these events with spatial and statistical analysis. Drought is shown asone of the consequences of climate change and it is important to examine it in various waysas it may have negative consequences for both economy and nature. In this study, thetemperature and precipitation data obtained from the meteorological stations of Cihanbeyli,Karapınar, Çumra, Seydişehir, Kulu, Ereğli, Niğde, Karaman, Beyşehir and Aksaraymeteorology stations of the T.C. General Directorate of Meteorology between 1981 and 2010were evaluated. The effect of drought on climate change was calculated monthly usingStandardized Precipitation Index (SPI), Percentage of Normal Index (PNI), Aridity Index(AI) and Standardized Precipitation-Evopotranspiration Index (SPEI). As a result of thecalculations, when the SPI, PNI, AI and SPEI indices were compared, it was observed thatthe drought status was normal and near normal for all periods. In order to make these indicesinto a single index, statistical analysis was performed with Factor and Clustering Analysismethods and a general index can be calculated and used by taking the average of SPI, SPEI,Aridity indices.2020, 61 PagesKeywords: Aridity index, Climate, Drought, Percentage of normal ındex (PNI), Standardizedprecipitation ındex (SPI), Standardized precipitation-evopotranspiration index (SPEI)