Geoarchaeometrical study of the Burgaz area, Datça peninsula, Turkey

Abstract

oz BURGAZ BÖLGESİNDE JEOARKEOMETRIK BİR ÇALIŞMA (DATÇA YARIMADASI, TÜRKİYE) DİRİCAN, Murat Yüksek Lisans, Arkeometri Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Asuman GÜNAL TÜRKMENOĞLU Yrd. Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Kadir DİRİK Aralık 2002, 64 sayfa Bu çalışmanın konusu olan Burgaz (Eski Knidos), Anadolu'nun güney batı kıyılarında yer alan Datça Yarımadası'nda bulunmaktadır. Burgaz bölgesi, MÖ 4. yüzyıl ortalarından MÖ. 6. yüzyıla kadar aktif olan bir kaç seramik atölyesi barındırmaktadır. Bu atölyelerdeki seri seramik üretimi MÖ 2. yüzyıl ortalarına tarihlenmektedir. Üretilen seramik tipi genellikle amfora ve kaba seramiktir. Datça Ovası' ndaki bu üretim merkezleri yaklaşık 54 kilometrekarelik bir alana yayılmaktadır. Kil ve inorganik katkı maddeleri gibi üretimde kullanılan iyi kalitedeki hammadelerin elde edilebilirliği, o dönemde, yerleşmelerin yerini ve atölyelerin verimliliğini kontrol etmekteydi. Amforalar ve kaba seramik kaplar en yaygın ticari ambalajlama biçimiydi ve Akdeniz ve Ege Denizi kıyılarına yayılmıştı. Süsleme doku ve biçim gibi arkeolojik ölçütlere göre, seramiğin yerli ya da yabancı üretim olduğunu belirlemek genellikle olanaklı değildir. Buna karşın, petrografik vekimyasal teknikler, seramiğin nerede üretildiğini, üretim tekniğim belirlemede ve sınıflandırmada kullanılan en etkili araçlardandır. Bu çalışmanın konusu, Datça Qvasın'ndaki Knidos seramik atölyeleri olup, buralarda üretilen seramiğin hammadde kaynaklan, seramiklerin petrografik ve kimyasal özellikleri temel alınarak araştırılmıştır. Hammaddenin saptanmasında, ince kesit, X- ışını difraksiyonu, kimyasal analiz (X-ışını Flouresans Analizi) ve İstatistiksel Analiz (SPSS- Statistical Program for Social Sciences) yöntemleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, seramik yapımında, yakın çevrelerdeki çeşitli hammadde kaynaklarının kullanıldığım göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Datça Yarınadası, Burgaz, Knidos, Amfora, Kaynak analizi, İnce kesit, XRD, XRF, Kümelenme analizi, SPSS. vı

ABSTRACT GEOARCHAEOMETRICAL STUDY OF THE BURGAZ AREA, DATÇA PENINSULA, TURKEY ©MCAN, Marat M.S., Department of Archaeometry Supervisor: Prof. Br. Asuman GÜNAL TÜRKMENO?LU Co-supervisor: Assoc. Prof. Dr. Kadir DİRİK December 2002, 64 pages The archaeological site of Burgaz (Old Knidos), which is investigated in this study is located at the Datça Peninsula at the southwestern corner of Anatolian mainland The Burgaz territory has revealed several ceramic workshops, active from the middle of 4th century BC to the 6th century AD. Their mass production falls around the middle of 2nd century BC, The types of ceramics produced were generally anaphoras and coarse wares. The production sites are spread approximately 50 square km on Datça Valley (Tuna, 1983). The availability of good quafity raw material, clay and inorganic additives used in construction and manufacturing in the ancient world controlled the site and success of workshops. Amphoras and coarse ceramic vessels were the most widespread form of trade-packaging and their distribution can be traced in coasts of Mediterranean and Aegean (Whitbread, 1995). On the basis of archaeological criteria, such as decoration, fabric, shape, etc., it is often not possible to distinguish between locally inproduced and imported pottery. However, petrographic and chemical techniques are powerful tools for the determination of their provenance, ancient manufacturing technologies and their categorization (Rice, 1987). This study focuses on the Knidian pottery-workshops, and the provenance analysis of the Knidian pottery from Datça Valley is based on their petrographic and chemical methods. Thin section, X-ray diffraction analysis, chemical analysis (X-ray fluorescence analysis) and statistical analysis (Statistical Program for Social Sciences) were performed for the identification of the sources of raw materials used. Results of investigation indicated that different raw materials from local sources were used for pottery production. Key words: Datça Peninsula, Burgaz, Knidos, Amphora, Provenance, Thin section, XRD, XRF, Cluster Analysis, SPSS. rv