Ferulago glareosa Kandemir ve Hedge (Apiaceae) türünün üreme ekolojisi, koruma biyolojisi ve dağılım haritalanması

Abstract

Etkileri gün geçtikçe daha fazla yaygınlaşan küresel iklim değişikliğine karşı endemik bitki türlerini koruma çabalarında henüz istenilen yeterliliğe erişilememiştir. Ferulago glareosa, Kemah, Erzincan, Türkiye'de yaşayan nadir endemik türlerimizden biridir. Bu çalışmada ilk olarak türün üreme sistemi, ziyaretçileri, meyve dağılımı, fidelerin populasyonlara katılması, toprak tohum bankası ve populasyon modellemesi gibi üreme ekolojisi ayrıntıları araştırıldı. Daha sonra türün habitat uygunluk modellemesi ve iklim değişikliği modellemeleri maksimum entropi yaklaşımı kullanılarak gerçekleştirildi. Tür için elde edilen çok sayıdaki tür dağılım modelleri arasından en uygun olanının seçiminde, modele ait eğitim veri seti ve test veri seti ROC değerleri arasındaki standart sapma değerleri dikkate alındı. Türün çiçek ödüllerinin tüm ziyaretçilere açık, ziyaretçilerinin bazılarının türün meyve tutumuna zararlı, üreme sisteminin geitonogam, ksenogam, tohum bankasının kısa-süreli kalıcı olduğu belirlendi. Ayrıca türün yaşam alanındaki konumsal ve zamansal varyasyonların türün çoğalma başarısında oldukça etkin olduğu saptandı. Türün meyveleri ve böcek ziyaretçilerinden biri arasında mimikrinin özel bir formu olan mimesis olduğu belirlendi. F. glareosa için elde edilen habitat uygunluk modeli (ROC: 0,970-0,968) incelendiğinde türün dağılımına etki eden çevresel faktörler; en soğuk çeyreğin ortalama sıcaklığı ve eğim olarak saptandı. Modelleme çalışmalarından elde edilen öngörülerde türün yayılış alanının yakın gelecekte bile uygun olamayabileceği görüldü. Özetle bu çalışmada, ''yaklaşan en büyük tehlikelerden biri olan iklim değişikliğine karşı endemik bitki türlerini nasıl hazırlamalıyız'' sorusunun yanıtı aranarak, endemik türlerimizin korunmasına yönelik önerilerde bulunuldu.

In the endeavour to protect endemic plant species against global climate change, whose effects are becoming more common, yet the desired qualification has not been reached. Ferulago glareosa which lives in Kemah, Erzincan, Turkey is one of our rare endemic plants. In this study, firstly we investigated some reproductive ecology details of species such as reproductive system, visitors, fruit distribution, seedling recruitment, soil seed bank and population modelling. Later on, habitat suitability and climate change modelling of species were performed by using Maximum Entropy modelling approach. The standard deviation values between training data set ROC values and test data set ROC values were used to select the optimum model from among the great numbers of species distribution models which acquired for species. It was determined that the flower awards were open to all visitors, some of the visitors were harmful to fruit set, reproductive system was geitonogamous and xenogamous and soil seed bank was short-term persistence of species. Moreover, spatial and temporal variations in the habitat of species were found to be highly effective in the reproductive success of species. Mimesis, a special form of mimicry, was found between fruits of species and one of the visitors of species. The environmental variables affecting the distribution of F. glareosa (ROC: 0,970-0,968) were found as mean temperature of coldest quarter and slope. According to the predictions obtained from modelling studies, the distribution area of species may not be suitable even in the near future. In brief, we sought an answer to this question ''how we should prepare our endemic plant species against climate change which is considered to be the biggest danger upcoming'' and suggestions on conservation of our endemic plants were made.