Türkiye`de kadınlara verilen siyasi hakların ulusal basına yansımaları (1930-1935)

Abstract

Türkiye'de kadın hakları ile ilgili önemli çalışmalar Cumhuriyetle başlamıştır. Cumhuriyet döneminde kadınların hak ve statü kazanmalarının en önemli aşamalardan biri Türk Medeni Kanunu olmuştur. Kadınların, seçme ve seçilme hakkına kavuşmaları ise kadınların hayatın her alanında yer almaları gerektiği düşüncesine, toplumun bu fikre alışması sağlandıktan sonra gerçekleşmiştir. Türkiye'de basın, kadınların siyasi hakları ile ilgili yasa yürürlüğe girmeden önce bu konuyla ilgili yazılar yayımlayarak önemli bir görevi yerine getirmiştir. Örneğin, kadınların belediye seçimlerine katılabileceği yönündeki düşünceler, Kadınlar Birliği tarafından mitingler düzenlemesine neden olmuş ve mitingler sırasında yaşananlar basına konu oluşturmuştur. Nitekim 3 Nisan 1930 da 164 maddeden oluşan Belediye Kanunu ile kadınlara seçme hakkı verilmesi ile ilgili madde kabul edilmiş ve bu haber, dönem basınında büyük puntolarla geniş yer bulmuştur. Ancak kadınların 26 Ekim 1933 tarihinde elde ettikleri muhtarlık seçimlerine katılma hakları ile ilgili olarak yapılan yasal değişiklik basında gereken ilgiyi görmemiştir. Buna karşın Türk kadınlarının 5 Aralık 1934'te milletvekili seçme ve seçilme hakkına sahip olmaları basında geniş bir şekilde yer bulmuştur. Basının, kadınların siyasi kazanımlarına yönelik yasal düzenlemelerin yapıldığı süreçten seçimlerin gerçekleşmesine kadar geçen sürede meydana gelen tüm gelişmeleri ayrıntıları ile okuyucularına aktardığı anlaşılmaktadır. 17 kadın milletvekilinin, seçilerek meclise girdiği 1935'te yapılan seçimler ve kadın milletvekilleri dönem basınında oldukça fazla yer almıştır. 1935 yılının, Nisan ayında İstanbul'da toplanan Uluslararası Kadınlar Birliği'nin faaliyetleri basın tarafından izlenmiş ve kadın delegelerle yapılan görüşmelere gazetelerde geniş yer verilmiştir. Dünyanın birçok ülkesinden gelen kadınların Türk kadınının siyasi kazanımları elde etmeleri ve Mustafa Kemal'in bu konuya karşı gösterdiği hassasiyet ve kararlı tutum hakkındaki düşünceleri ile ilgili yazılar gazetelerin önemli bir bölümünü doldurmuştur.

Significant changes on women's rights in Turkey began with the proclamation of republic. One of the most important stages of women's rights and status in the Republican era was the Turkish Civil Code. Women's right to vote and to be elected took place after the society became accustomed to the idea that women should be included in all areas of life. Before the law on women's political rights came into force, the press carried out an important task by publishing articles on this issue. The thoughts that women could participate in municipal elections caused Turkish women's unions to organize some meetings and the events during these meetings were the subject of the press. On April 3, 1930, the Law on Municipalities, which consisted of 164 articles, adopted the right to give women the right to vote, and this news was widely published in the periodical press. However, the legal amendment on women's right to participate in the village-chief (muhtar) elections on October 26, 1933 did not receive enough attention from the press. The fact that Turkish women had the right to elect and be elected as deputies on December 5, 1934 was widely covered in the press. The press presented all the details of developments that took place from the process of legal arrangements for the political attainment of women until the day when elections were held. The elections held in 1935, when 17 women parliamentarians were elected and entered the parliament, and women deputies took a large part in the press. Gathered in Istanbul in April 1935 the activities of the International Women's Association were monitored by the press and interviews with women delegates were widely published in the newspapers. The articles about women's coming from many countries of the world and Turkish women's political gains and Mustafa Kemal's sensitivity and determination about this issue occupied an important part of newspapers.