Pamukta (Gossypium hirsutum L.) lif verimi ve kalite özelliklerine ilişkin uyum yeteneklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, çeşitli üstün özelliklere sahip 6 pamuk (PG 510-7, PG-53-KT-2, İH-82-Y-1, Lydia, İH-26-K-5, Tamcot Camd-ES) genotipi ile bunların yarım diallel melez yöntemi uyarınca melezlenmesi ile oluşturulan 15 F1 melez kombinasyonu materyal olarak kullanılmıştır. Çalışma, incelenen özellikler bakımından genotiplerin genel ve özel uyum yeteneklerini belirlemek, üstün anaç ve F1 melez kombinasyonlarını saptamak ve ileride yapılacak çalışmalara yardımcı olmak amacıyla yapılmıştır. Deneme Amik Ovası koşullarında, 2016-2017 yıllarında 3 tekerrürlü olarak tesadüf blokları deneme deseni uyarınca kurulmuştur. Çalışma sonucunda, genotipler (anaçlar ve F1 melez kombinasyonları) arasındaki farklılıkların lif eğrilebilme yeteneği, lif uzunluğu, lif kopma dayanıklılığı, lif inceliği, lif esnekliği, lif parlaklığı ve lif sarılığı özellikleri yönünden istatistik olarak %1, lif verimi yönünden %5, lif yeknesaklığı ve kısa lif oranı yönünden ise önemsiz olduğu belirlenmiştir. Genel uyum yeteneği varyansının, özel uyum yeteneği varyansına oranının, incelenen tüm özellikler için, 1'den büyük olduğu gözlemlenmiştir. Bu durum, incelenen özelliklerin yönetiminde eklemeli gen etkilerinin etkin olduğunu işaret etmektedir. Çalışmada, lif verimi için İH-82-Y-1 x Lydia ve Lydia x İH-26-K-5; lif eğrilebilme yeteneği ve lif kopma dayanıklılığı için PG 510-7 x İH-82-Y-1; lif uzunluğu yönünden PG 510-7 x İH-82-Y-1; lif inceliği için PG-53-KT-2 x Tamcot Camd-ES; lif yeknesaklığı için PG 510-7 x İH-82-Y-1 ve PG-53-KT-2 x İH-26-K-5; kısa lif oranı yönünden PG 510-7 x Lydia ve PG-53-KT-2 x İH-26-K-5; lif esnekliği için PG-53-KT-2 x İH-26-K-5 melez kombinasyonlarının anılan özellikler bakımından en ümit var kombinasyonlar olduğu kanısına varılmıştır.

In this study, 6 cotton genotypes (PG 510-7, PG-53-KT-2, İH-82-Y-1, Lydia, İH-26-K-5, Tamcot Camd-ES) with various superior properties, and their 15 F1 cross combination obtained by the half diallel mating design were used as the material. The study was carried out to determine the general and specific combination ability of genotypes in terms of examined properties, to determine the superior parents and F1 cross combinations and to help the future studies. The experiment was established in accordance with the randomized complete block design with 3 replications in 2016-2017 under Amik Plain conditions. As a result of the study, it was determined that genotypes were significantly different (1 %) in terms of spinning consistency index, fiber length, fiber strength, fiber fineness, fiber elongation, fiber reflectance and fiber yellowness properties, also significantly differences were observed in fiber yield (5 %). However, no statistically significant differences were observed in fiber uniformity and short fiber content. It has been observed that the ratio of general combining ability variance to specific combining ability variance is greater than 1 for all properties examined. This situation indicates that additive gene effects are effective in the management of the studied properties. In the study, it was determined that İH-82-Y-1 x Lydia and Lydia x İH-26-K-5 for fiber yield; PG 510-7 x İH-82-Y-1 for spinning consistency index and fiber strength; PG 510-7 x İH-82-Y-1 for fiber length; PG-53-KT-2 x Tamcot Camd-ES for fiber fineness; PG 510-7 x İH-82-Y-1 and PG-53-KT-2 x İH-26-K-5 for fiber uniformity; PG 510-7 x Lydia and PG-53-KT-2 x İH-26-K-5 for short fiber ratio; PG-53-KT-2 x İH-26-K-5 for fiber elongation were determined as the most promising cross combinations.