Hatay ilinden toplanan lif kabağı (Luffa aegyptiaca Mill.) genotiplerinin morfolojik karakterizasyonu

Abstract

Bu çalışmada 116 O 127 no'lu Tübitak projesi kapsamında, Hatay İli ve İlçelerinden toplanan lif kabağı (Luffa aegyptiaca Mill.) genotiplerinin morfolojik karakterizasyonu yapılmıştır. Çalışmada kullanılan genotiplerin 32 adedi Hatay İlinin değişik ilçelerinden (Defne ilçesinden 7, Dörtyol ilçesinden 6, Arsuz ilçesinden 5, Antakya ilçesinden 4, Yayladağı ilçesinden 4, Altınözü ilçesinden 3, Samandağ, Payas ve Erzin ilçelerinden 1'er adet olmak üzere toplam 32 genotip), toplanmış, geriye kalan genotipler ise Çin, Kore ve Adana'dan temin edilmiştir. Toplamda 35 adet lif kabağı genotipinde çalışılmıştır. IPGRI (Uluslararası Bitki Genetik Kaynakları Birliği) tarafından geliştirilen deskriptör yardımı ile bitkisel özellikler morfolojik karakterizasyonda kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan 35 lif kabağı genotipi 30'u kalitatif, 19'u kantitatif olmak üzere 49 morfolojik özellik ile karakterize edilmiştir. Yapılan gözlem ve ölçümlerde 6 kalitatif özellikte (gövde şekli, sülük durumu, yaprak dişliliği, bitki büyüme eğilimi, çiçekte cinsiyet ve sapın meyveden ayrılma durumu) herhangi bir çeşitlilik görülmezken, diğer incelenen özelliklerde düşük yada yüksek oranda farklılıklar olduğu saptanmıştır. Yapılan çoklu değişken analizlerinden temel bileşenler analizi sonuçlarına göre toplam varyans % 34.4 olurken, bir başka çoklu değişken analizlerinden kümeleme analizi sonuçlarına göre genotiplerin 6 adet küme oluşturdukları tespit edilmiştir. Seçilen genotipler arasında meyve tadı tatlı olan sebze olarak yenilebilecek özellikte olduğu tahmin edilen 10 genotip seçilmiştir. Bu genotipler 31 AR 03, 31 AR 05, 31 DE 01, 31 DE 06, 31 DE 07, 31 AN 02, 31 AN 05, 31 DÖ 03, 31 DÖ 04 ve 31 YA 01 kodlu genotiplerdir. Bu tatlı genotiplerin sonraki çalışmalarda kendilenerek saf hatlar elde edilmesi sebze olarak kullanılabilirliklerinin önünü açacaktır.

In this study, the morphological characterization of the sponge gourd (Luffa aegyptiaca Mill.) genotypes collected from Hatay Province and its districts was carried out within the scope of the Tübitak Project No. 116 O 127. The 32 of the sponge gourd genotypes used in the study were collected from different districts of Hatay Province (7 from the district of Defne, 6 from the district of Dörtyol, 5 from the district of Arsuz, 4 from the district of Antakya, 4 from the district of Yayladağı, 3 from the district of Altınözü, 1 from each of the districts of Samandağ, Payas and Erzin), the remaining genotypes were obtained from China, Korea and Adana. Thirtyfive sponge gourd genotypes were studied in totaly.Vegetative properties developed by IPGRI (International Plant Genetic Resources Association) were used in morphological characterization of sponge gourd genotypes. The 35 sponge gourd genotypes used in the study were characterized by 49 morphological traits, 30 of which were qualitatives and 19 of them were quantitatives. In the observations and measurements 6 qualitative features (stem shape, tendrils, leaf margin, plant growth habit, sex type in the flower and peduncle speration from fruit) were not observed any differences, the other examined traits were found to be low or high differences. While the total variance was 34.4% according to the results of the principle component analysis, it was found that genotypes formed 6 clusters according to the results of cluster analysis from another multivariate analysis.Among the selected all sponge gourd genotypes, 10 genotypes were selected, which are estimated to be edible as a vegetable with a sweet taste. These genotypes are 31 AR 03, 31 AR 05, 31 DE 01, 31 DE 06, 31 DE 07, 31 AN 02, 31 AN 05, 31 DÖ 03, 31 DÖ 04 and 31 YA 01. In later studies of these sweet genotypes, obtaining pure lines will pave the way for their usability as vegetables.