Diyarbakır domates alanlarında zararlı yeşilkurt [Helicoverpa armigera (Hübner) (Lep.; Noctuidae)]`un popülasyon gelişimi, parazitoit ve predatörlerinin belirlenmesi

Abstract

Diyarbakır ili, yaklaşık 90 bin tonluk domates (Solanum lycopersicum L.) üretimine sahiptir. Domates yetiştiriciliğini etkileyen yeşilkurt (Helicoverpa armigera Hübner)'un polifag bir zararlı olması, üreme gücünün yüksek oluşu ve son yıllarda popülasyon yoğunluğunun artması diğer zararlı türler arasındaki önemini artırmıştır. Bu amaçla yapılan çalışma 2013 ve 2014 yıllarında, Diyarbakır ili Merkez, Çınar, Ergani ve Bismil ilçelerinde, 8 farklı tarlada yürütülmüştür. Örneklemeler bitki fide döneminden hasadına kadar, zararlının ergin öncesi ve ergin dönemlerinde haftalık, her lokasyonda araziyi temsil edecek şekilde tesadüfi olarak 10 adet domates bitkisi incelenerek yapılmıştır.Zararlının ergin öncesi döneminde; en fazla bulaşıklık eylül, ekim aylarında % 80 ile Merkez ve Ergani'de tespit edilmiştir. Ergin dönemde ise, en fazla ağustos ayında 237 ergin/tuzak ile Bismil ilçesinde yakalanmıştır. Ergin sayısı ve larva yoğunluğu açısından 2013 yılı için herhangi bir korelasyon bulunamazken, 2014 yılında ise sadece Ergani ilçesinde pozitif bir korelasyon olduğu tespit edilmiştir. H. armigera'nın larva parazioitleri Apanteles sp., Habrobracon sp., Campoletis sp., Hyposoter sp., olarak belirlenmiştir. Larvaların ilk yıl parazitlenme oranı % 2.04 iken ikinci yıl ise % 1.54 olduğu belirlenmiştir. Zararlının predatörleri; Deraeocoris pallens R., Macrolophus pygmaeus R., Geocoris pallidipennis A.C., G.megacephalus R., Nabis pseudoferus R., Orius niger W., O. albidipennis R., Chrysoperla carnea S., Adonia variegata G., Coccinella septempunctata L. ve Scymnus levaillanti M. olarak tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda, Diyarbakır ilinde Helicoverpa armigera'nın bulaşıklık ve populasyon yoğunluğunun ilaçlama ve doğal düşmanların etkinliğinin yanı sıra iklim koşullarının da etkisi olabileceği değerlendirilmektedir.

Diyarbakir province has about 90 thousand tons of tomatoes (Solanum lycopersicum L.) production. Tomato fruit borer (Helicoverpa armigera Hübner) which affect tomato cultivation is a polyphagous pest, and it has high reproductive power with increased population density, raised its importance among other pest species. For this purpose, this study was conducted in Diyarbakır province Central, Çınar, Ergani and Bismil counties in 8 different fields in 2013 and 2014. Samplings were carried out weekly from seedling to harvest of tomato plants to determine the immature and adult stages of the pest by randomly choosing and examining ten plants in each location to represent the study area.The highest infestation rates of immature stages were determined at Central and Ergani districts in September and October as 80%, while the most adults have been caught in Bismil district in August as 237 individuals/trap. There was not any correlation in terms of the larval density and the number of adults in 2013 for any of the sampling locations, while the only correlation was determined in Ergani district in 2014. Apanteles sp., Habrobracon sp., Campoletis sp., and Hyposoter sp. were found as larvae parasitoids of H. armigera. Parasitization rate of larvae was determined as 2.04% in the first year, while it was found as 1.54% in the second year. Species such as Deraeocoris pallens R., Macrolophus pygmaeus R., Geocoris pallidipennis A.C., G. megacephalus R., Nabis pseudoferus R., Orius niger W., O. albidipennis R., Chrysoperla carnea S., Adonia variegata G., Coccinella septempunctata L. and Scymnus levaillanti M. were determined as predators of the pest.According to the findings of this study, infestation and population density of Helicoverpa armigera may be effected due to chemical applications and natural enemies as well as climatic conditions in Diyarbakır province.