Andız otu (Inula viscosa L.) ve kokar ağaç (Ailanthus altissima (Miller) Swingle) bitkilerine ait ekstraktların bazı yabancı ot tohumlarının çimlenmeleri üzerine allelopatik etkilerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada Asteraceae familyasından Andız otu (Inula viscosa (L.) Aiton ve Simurabuceae familyasından kokar ağaç (Ailanthus altissima (Mill.) Swing)'ın çiçekli ve çiçeklenme öncesi dönemlerinde, yaprak, gövde ve köklerinden elde edilen ekstraktların kültür bitkilerinde sorun olan yabancı otlara; Amaranthus albus L. (beyaz horoz ibiği), Amaranthus hybridus L. (melez horoz ibiği), Amaranthus retroflexus L. (kırmızı köklü tilki kuyruğu), Avena sterilis L. (kısır yabani yulaf), Echinochloa cruss galli (L.) P. Beauv. (darıcan), Echinochloa colonum (L.) Link. (benekli darıcan), Hirchfeldia incana (L.) Lagr. Foss. (dev hardal), Lolium multiflorum (L.) Lam. (çok çiçekli delice), Portulaca oleracea L. (semiz otu), Setaria verticillata (L.) P. Beauv. (yapışkan ot) ve Sinapis arvensis L. (yabani hardal)'e ve bazı kültür bitkilerine; Capsicum annuum L. (biber), Lycopersicon esculentum L. (domates), Triticum durum L. (makarnalık buğday), Triticum aestivum L. (ekmeklik buğday) ve Zea mays L. (mısır)'a karşı allelopatik etkinliği araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre bitki ekstraktlarının allelopatik etkinliği artan dozlara (%1, % 2, % 4, % 8 ve % 16) paralel olarak; yabancı otların tohum çimlenmesini önemli düzeyde engellediği görülmüştür. Kullanılan tüm ekstraktlara karşı S. verticillata, E. cruss galli ve S. arvensis oldukça hassas olmasına rağmen A. sterilis, P. oleracea ve A. hybridus'un daha dayanıklı olduğu saptanmıştır. Kullanılan ekstraktların yabancı ot tohumları üzerindeki etki düzeylerine bakıldığında: IYF (çiçekli dönemde andız otu yaprak) A. hybridus üzerinde, IYL (çiçekli dönem öncesi andız otu yaprak) H. incana üzerinde, AYF (çiçekli dönemde kokar ağaç yaprak), AGF (çiçekli dönemde kokar ağaç gövde), AGL (çiçekli dönem öncesi kokar ağaç gövde) ve AKL (çiçekli dönem öncesi kokar ağaç kök) E. cruss galli üzerinde, AYL (çiçekli dönem öncesi kokar ağaç yaprak) ve AKF (çiçekli dönemde kokar ağaç kök) S. verticillata üzerinde, diğer ekstraktlardan daha fazla etkili olduğu belirlenmiştir. Kullanılan ekstraktların kültür bitkileri tohumlarına etkilerine bakıldığında, tüm ekstraktlar en fazla biber tohumlarının çimlenmesi üzerinde etkili olurken en az etki mısır tohumlarının çimlenmesi üzerinde bulunmuştur.

In this study, allelopathic effects of exstracts of leaves, stems and roots of false yellowhead (Inula viscosa (L.) Aiton) from Asteraceae family and tree of heaven (Ailanthus altissima (Mill.) Swing) from Simurabucae family in flowering and before flowering stages on some weeds Amaranthus albus L. (white amaranth), Amaranthus hybridus L. (green amaranth), Amaranthus retroflexus L. (redroot pigweed), Avena sterilis L. (sterile wild oat), Echinochloa cruss galli (L.) P. Beauv. (barnyard grass), Echinochloa colonum (L.) Link. (awnless barnyardgrass), Hirchfeldia incana (L.) Lagr. Foss. (hoary mustard), Lolium multiflorum (L.) Lam. (rye grass), Portulaca oleracea L. (common purslane), Setaria verticillata (L.) P. Beauv. (bristle grass) and Sinapis arvensis L. (charlock) and crops; Capsicum annuum L. (pepper), Gossypium hirsutum L. (cotton), Lycopersicon esculentum L. (tomato), Triticum durum L. (durum wheat), Triticum aestivum L. (common wheat) and Zea mays L. (maize,) were investigated. According to the results obtained, plant extracts have significantly inhibited the seed germination of weeds in parallel with increasing doses (1%, 2%, 4%, 8% and 16%). Although S. verticillata, E. cruss galli and S. arvensis were very sensitive to all the extracts used, A. sterilis, P. oleracea and A. hybridus were more resistant. Among the plant extracts examined, IYF (leaf of false yellowhead in flowering stage) on A. hybridus, IYL (leaf of false yellowhead before flowering stage) on H. incana, AYF (leaf of tree of heaven in flowering stage), AGF (stem of tree of heaven in flowering stage), AGL (stem of tree of heaven before flowering stage) and AKL (root of tree of heaven before flowering stage) on H. incana, AYL (leaf of tree of heaven before flowering stage) and AKF (root of tree of heaven in flowering stage) on S. verticillata were more effective than other extracts. Effects of the extracts used on crops were examined; all the extracts had the highest effect on seed germination of the pepper (C. annuum), while the least effect was found on seed germination of the maize (Z. mays.).