Temirkul Ümötaliyev`in seçme şiirlerinde kelime dünyası

Abstract

Kelimeler, eserlerde kullanılış şekli, türü ve anlamı bakımından şairin / yazarınüslubunu ortaya koyar. Bu bakımdan, şairin / yazarın duygu ve düşünce dünyasınıkelimeler aracılığıyla anlamak mümkündür. Çalışmada, Kırgız şairi ve Sovyetler Birliğisubayı Temirkul Ümötaliyev'in şiirlerindeki kelimeler üzerinden üslubu konusunda bilgiedinmek amaçlanmıştır. Ümötaliyev, Çağdaş Kırgız edebiyatında, önemli bir yeresahiptir. O, şiirleri, manzumeleri ve çevirileriyle pek çok Sovyet ülkesinde adınıduyurmuştur. Çalışmada, Ümötaliyev'in kitaplarından seçilen 50 şiir üzerinden kelimedünyası incelenmiştir. Çalışma, giriş, dört ana bölüm, sonuç, kaynakça ve eklerden oluşanesere ve veriye bağlı leksiko-stilistik bir bakış açısıdır. Birinci bölümde, tezin temelinioluşturan dil bilimi, yapısalcılık, göstergebilim, Prag Dilbilim Okulu, Rus Biçimciliği,sözcük bilimi, sözcük anlam bilimi ve kelime dünyası üzerine durulmuştur. İkincibölümde, Temirkul Ümötaliyev'in hayatı, edebî kişiliği ve eserleri ile ilgili bilgiverilmiştir. Üçüncü bölümde şairin kelime dünyası, kelimelerin kullanım şekilleri vesıklık değerleri, birincil, ikincil ve diğer veriler, tespit edilerek açıklanmıştır. Dördüncübölümde, kelimelerin isim ve fiil olarak iki ana grup altında anlam bilimi açısındansınıflandırması yapılmıştır. Sonuç ve kaynakçanın ardından ekler bölümünde, ele alınanşiirler, metin sözlüğü ve fotoğraflara yer verilmiştir. Genel olarak bakıldığındaÜmötaliyev'in Ekim Devrimi ve II. Dünya Savaşı döneminde yaşaması, şiirlerini oldukçaetkilemiştir. Şairin şiirlerinde emek, savaş, barış temalarının yaygın olarak kullanılmasıbu durumla ilişkilendirilebilir.Anahtar Kelimeler: Temirkul Ümötaliyev, Şiir, Kelime Dünyası, Gösterge, Anlam.

The words reveal the style of the poet / writer in terms of its usage, type andmeaning. In this respect, it is possible to understand the emotion and thought world of thepoet / writer through words. In this study, it is aimed to learn about the style of Kyrgyzpoet and Soviet Union officer Temirkul Ümötaliyev through the words in his poems.Ümötaliyev has an important place in contemporary Kyrgyz literature. He has made hisname known in many Soviet countries with his poems, verses and translations. In thisstudy, the word world was examined over 50 poems selected from the books ofÜmötaliyev. The study is a lexico-stylistic perspective based on the work and data,consisting of introduction, four main sections, conclusions, bibliography and appendices.In the first part, linguistics, structuralism, semiotics, Prague Linguistics School, RussianFormalism, lexicology which are the basis of the thesis are emphasized. In the secondchapter, information about Temirkul Ümötaliyev's life, literary personality and works aregiven. In the third chapter, the word world of the poet, usage of the words and frequencyvalues, primary, secondary and other data are determined and explained. In the fourthchapter, the words are classified in terms of semantics under two main groups as nounand verb. The conclusions and bibliography are followed by the poems, text dictionaryand photographs in the appendix. In general, Ümötaliyev's October Revolution and II. Hislife in World War II affected his poems. The widespread use of the themes of labor, warand peace in the poet's poems may be related to this situation.Key Words: Temirkul Ümötaliyev, Poetry, Lexicology, Sign, Meaning.