Orta gelir tuzağı ve üst orta gelir grubunda yer alan ülkelerde büyüme yavaşlaması riskini etkileyen faktörler

Abstract

Tarihsel süreç içerisinde ülkelerin büyüme pratikleri gözlemlendiğinde, bazı ülkelerin uzun yıllar boyunca orta gelir seviyesinde kaldıkları ve yüksek gelir grubuna geçemedikleri gözlemlenmektedir. Ülkelerin karşı karşıya kaldıkları bu durum `orta gelir tuzağı` kavramını gündeme getirmiştir. İlk defa 2007 yılında Gill ve Kharas'ın Dünya Bankası tarafından yayımlanan `Doğu Asya Rönesansı: Ekonomik Büyüme İçin Fikirler` isimli raporuyla birlikte iktisat literatürüne giren kavram en genel anlamıyla orta gelirli ülkenin yüksek gelir seviyesine geçmekte zorlandığı durumu ifade etmektedir. Bu çalışmada Eichengreen vd. (2011) tarafından geliştirilen büyüme yavaşlaması metodolojisi çerçevesinde üst orta gelir grubunda yer alan bir grup ülkede büyüme yavaşlaması olasılığını etkileyen makroekonomik, demografik ve kurumsal faktörlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, Dünya Bankası gelir sınıflandırmasına göre üst orta gelir grubunda yer alan 38 ülkeden oluşan örneklem için 1980-2015 dönemini kapsayan ekonometrik analizde panel probit regresyon yöntemi kullanılmıştır. Analiz bulguları büyüme yavaşlamasının ABD'ye göre nispi gelirin yaklaşık %22 seviyesine ulaşmasıyla ortaya çıktığını göstermektedir. Bununla birlikte nispi gelir, brüt sermaye oluşumu, ticari açıklık, ortalama toplam eğitim yılı ve yaşlı bağımlılık oranındaki artışın büyüme yavaşlaması riskini artırdığı; kamu borcu, enflasyon değişkenliği ve ortalama ortaöğretim ve üzeri eğitim yılındaki artışın ise büyüme yavaşlaması riskini azalttığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Kurumsal göstergelerden ise sadece kanun ve düzen değişkeni ile büyüme yavaşlaması olasılığı arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir.

As the growth practices of countries are studied in the historical process, it is observed that some countries have remained at middle-income level for many years and not been able to move up to high-income group. This situation faced by those countries has brought up the concept of middle-income trap on the agenda. The concept started to gain popularity in economics literature after Gill and Kharas's report titled `An East Asian Renaissance: Ideas for Economic Growth` published by the World Bank in 2007. The concept is defined as the situation in which middle-income countries have difficulty in moving up to high-income level. In this study, it is aimed to determine the macroeconomic, demographic and institutional factors affecting the probability of growth slowdown in a group of countries in upper-middle-income level within the framework of the growth slowdown methodology developed by Eichengreen et al. (2011). For this purpose, the panel probit regression method is used in econometric analysis covering the period of 1980-2015 with a sample consisting of 38 countries in the upper-middle-income level according to World Bank income classification.The analysis results show that the growth slowdown typically occurs when per capita income reaches 22% of that in the USA. Besides, it is concluded that the increase in the relative income, gross capital formation, trade openness, average years of total schooling and old dependency ratio increase the risk of growth slowdown whereas, increase in public debt, inflation variability and average years of secondary and higher schooling decrease the risk of growth slowdown. Among institutional variables, a significant relationship is found only between the variables of law and order and the probability of growth slowdown.