Mekteb müzesi (Resimli dünya) Dergisi inceleme-indeks-seçme metinler

Abstract

Dergiler üzerine yapılan çalışmalar son yıllarda artış göstermiş olmasına rağmen, kütüphanelerde hala gün yüzüne çıkmayı bekleyen dergi koleksiyonları mevcuttur. Çalışmamıza konu olarak seçtiğimiz Mekteb Müzesi (Resimli Dünya) dergisi bu koleksiyonlardan biridir. `Mekteb Müzesi (Resimli Dünya) Dergisi İnceleme-İndeks-Seçme Metinler` konu başlıklı bu tezde, II. Meşrutiyet döneminde yayımlanmış eski harfli dergilerden Mekteb Müzesi dergisinin genel hatlarıyla incelemesi yapılarak derginin sözvarlığını ortaya çıkarmak amacıyla dergideki bütün metinlerin sözcük indeksi yapılmıştır. On iki sayı yayımlanan derginin her sayısından birer örnek metin teze eklenmiştir. 1. Balkan Savaşı sonrası Mayıs 1913'te yayım hayatına başlayan dergi Osmanlı'nın son yıllarında çocukların ve kadınların toplumsal rolüne ve devletin genç bireyler üzerinde uyguladığı eğitim politikasına dair nitelikli veriler sakladığı için hayli önemlidir. Dergide Osmanlı'nın ilerlemesi için bilimin ve teknolojinin önemine, özellikle savaş teknolojisinin ve tayyareciliğin önemine sıkça değinilmesi derginin döneminin farklı bir yönünü yansıtmasıyla da önemli bir dergidir. Çalışmamız sırasında takip ettiğimiz yolu kısaca şöyle özetleyebiliriz: Eski harfli dergilerin hepsini belirledik ve arasından çalışmak üzere Mekteb Müzesi dergisini seçtik. Bu derginin bulunduğu kütüphaneleri tespit ettikten sonra, bu kütüphanelerdeki olan sayıları topladım. Çalışmanın hazırlık aşamasında derginin orijinal sayılarına, Ankara Milli Kütüphane, Beyazıt Devlet Kütüphanesi Hakkı Tarık Us Koleksiyonu ve İBB Atatürk Kitaplığından ulaşılmıştır. Dergi hakkında genel bilgi topladım. Daha sonra dergideki yazıları Latin alfabesine aktardım. Eski harflerden yeni harflere aktarırken kullandığım transkript alfabesinin tablosunu teze ekledim. Yeni harflere aktarımda noktalama işaretlerinin kullanımında, DIr bildirme ekinin ve DI görülen geçmiş zaman ekinin yazımında metinlere bağlı kalınırken; ki, de bağlaç ve ki, de, mi eklerinde günümüze sadık kalındı. Eklerin yazımlarındaki kullanımlarımı eklerin başlıkları altında belirttim. Derginin bütün sayfalarındaki sözcük incelemelerini yaparak, dergide kullanılan söz varlığını da belirledik. Yazara, konuya göre indeks çıkardım. Her sayıdan birer metin seçerek tezin sonuna örnek metin olarak ekledim. Daha sonra bu bilgilerin ışığında sonuç bölümünü hazırlayıp tezimi bitirdim.Bu çalışmayı dört bölüme ayırdık. Giriş bölümünde, 1913 senesindeki siyasî duruma ve Osmanlı İmparatorluğu'nda basın hayatına değindik. İkinci bölümde Mekteb Müzesi dergisinin tanıtımını, derginin kimlik bilgileri ve şekil özelliklerinin yanında, yazar kadroları, makale konu başlıkları hakkında bilgi verdik. Üçüncü bölüm ise inceleme bölümü, ilk olarak ünlü ve ünsüzlerin imla özellikleri örnekleriyle anlatılmış, ünlülerin ön seste, iç seste ve son seste kullanımlarına dair örnekler verilmiştir. Ses bilgisi bölümünde ise ünlü düşmesi, ünsüz düşmesi, hece kaynaşması, hece yutumu, ünlü türemesi, ünsüz türemesi, ünsüz ikizleşmesi, ünlü değişmeleri, ünsüz değişmeleri şeklindeki ses olayları örnekleriyle birlikte ele alınmıştır. Şekil bilgisi bölümünde ise isim, sıfat, zamir, zarf, edat ve fiil türleri dönemin Türkçesinin özelliklerine yansıtan sözcüklerden örnekler verilmiştir. Ayrıca özel isimler indeksi de hazırlanarak teze eklenmiştir. Dördüncü bölümde ise dergiden seçme metinlere yer verdik. Anahtar Kelimeler: Mekteb Müzesi, Resimli Dünya, Osmanlı'da Kadın Dergileri, Osmanlı'da Çocuk Dergileri, II. Meşrutiyet

Even though there has been an increase in the research concerning magazines, in the libraries there are still magazines that need to be discovered. Mekteb Müzesi (Resimli Dünya) that we have chosen for our research is one of these collections.In the research named `The Analysis of Mekteb Müzesi (Resimli Dünya) – Index – Selected Essays`, by analysing and indexing the vocabulary of the one of the magazines which is Mekteb Müzesi that was published in old letters during the Second Constitutional Era, it was attempted to uncover the vocabulary of the magazine. There were 12 issues of the magazine and an sample essay from each of these issues has been included in the thesis.The magazine that was started to be published on May 1913, after the first Balkan War, is very important because it includes comprehensive data regarding the public role of children and women and the policy of education that was enforced during the last years of the Ottoman Empire. The magazine is also important due to the fact that in the magazine it was emphasized that in order to develop the Empire, technology and science, in particular, war technology and aviation were required. The methodology of the research can be briefly stated as follows:First, all magazines that were written with old letters were stated and amongst those Mekteb Müzesi was chosen. After the libraries where the issues of this magazine can be found were determined, the issues were collected. In the preparation period of the research, the original issues of the magazine were accessed through Ankara National Library, Beyazit State Library the Collection of Tarik Us, and IBB Ataturk Collection. The general data about the magazine was collected. Then, the essays in the magazine were rewritten through Latin alphabet. The table of the transcript alphabet which was used for this procedure of rewriting was added to the thesis. While the same punctuation marks were remained in the rewritten procedure, conjunctions were adjusted to the today's form. The uses of the affix in written were mentioned under the headings of affixes. By analysing all words in the magazine, the vocabulary was determined. The index was created as for authors and subjects. An essay from each issue was included as an example in the end of the thesis. Then, in light of this information, the conclusion part was written.This study was divided into four parts. In the intro, the political situation from 1913 and the press from the Ottoman Empire were mentioned. In the second part, in addition to introducing the magazine and its identity and formation information, its authors and the headings of the essays were tackled. Next, which is the analysis part, the spelling features of vowel and consonant sounds were exemplified, and examples were given regarding the use of vowels in initial, internal, and last sound. Regarding phonics, however, issues like haplology consonant deletion, metaanalysis, syncopation, epenthesis, gemination, vowel change, and consonant change were analysed with examples. In morphology, however, names, adjectives, pronoun, adverbs, preposition, verbs were exemplified to reflect the features of that year of Turkish language. Besides, the index of proper nouns was prepared and included in the thesis. Finally, in the last part, certain selected essays were covered. Key words: Mekteb Müzesi, Resimli Dünya, Women's Magazines in the Ottoman Empire, Children's Magazines in the Ottoman Empire, II. Constitutionalism