Miyase Sertbarut`un çocuk öykülerinin değerler eğitimi bağlamında incelenmesi

Abstract

Çocuk kitapları birtakım duyarlılıkları dikkate alarak kaleme alınması gerekmektedir. Kitaplarda geçen olayların ve okuyucuya sunulan kahraman profillerinin çocuğun, `doğru olanı yapma` fikrini güdüleyici özellikte olmaları beklenmektedir. Doğru olanı yapma konusunda zihninde ve ruhundaki boşlukları dolduramayan bir çocuk, yetişkin olduğunda hayatının pek çok alanında kişisel ve sosyal problemlerle karşılaşacaktır. Bu nedenle, öznesi çocuk olan kitapların yazarlarına da büyük sorumluluklar düşmektedir.Bu doğrultuda çalışmada çocuk edebiyatı alanında ortaya koyduğu eserler ve radyo oyunlarıyla pek çok ödül almış olan Miyase Sertbarut'un çocuk öykülerinde aktarılan unsurları eğitim ve değerler bağlamında ortaya koymak amaçlanmıştır.Miyase Sertbarut, çocuk gerçekliğine riayet ederek ve modern çocukluğun ilerleyişi ve gelişimini önemseyerek eser ortaya koyan bir yazardır. Türkçe ders kitaplarında eserlerine en çok yer verilen yazarlar arasında yer almaktadır (Kemiksiz, 2018). Özellikle öykülerinin (Dilim Dilim Güzel Dilim, Kınalı Keklik, Emine Teyzenin Çilek Reçeli, vb.) dinleme ve okuma metinleri için kullanıldığı tespit edilmiştir. Buna rağmen yazarın özellikle öykülerindeki eğitsel değerleri ve bu değerlerin aktarımını derinlemesine inceleyen bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışma Miyase Sertbarut'un öykülerini değerler eğitimi bağlamında incelemesini; öykülerin Millî Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen kök değerler olan ilişkisinin tespit edilmesini ve yazarın öykülerindeki pek çok eğitsel değerin aktarım şeklinin ortaya çıkarılmasını kapsamaktadır. Nitel araştırma yaklaşımı esas alınarak yapılan bu çalışmada, Sertbarut'un 9 öykü kitabında yer alan 49 öykü betimsel analiz kullanılarak incelenmiştir. Miyase Sertbarut'un öykülerinde işlediği değerler, doğrudan metne dayalı bir değer saptaması şeklinde çözümlenmiştir. İlgili alanyazın taranarak öykülerdeki değerlerin tespit edilmesinde kullanılmak üzere tematik bir sınıflama tercih edilmiştir.Çalışmada, `öykülerde ideal insan eğitiminde öncelenen değerler nelerdir? Öykülerde ideal insan eğitiminde istenmeyen davranışlar nelerdir? MEB tarafından öğretim programlarında belirlenen kök değerler ile Miyase Sertbarut'un öykülerinde tespit edilen değerlerin ilişki durumu nasıldır?` şeklindeki alt problemlere yanıt aranmıştır. Öykülerde ideal insan eğitiminde öncelenen değerlere dair 11 tema başlığı altında 68 değere rastlanmıştır. İdeal insan eğitiminde istenmeyen davranışlarla ilgili ise 9 tema başlığı altında 54 olumsuz davranışa rastlanmıştır. Öykülerde en çok işlenen değerler arasında sevgi değeri kapsamında hayvan ve doğa sevgisi gelmektedir. Ardından sırasıyla çevre duyarlılığı ve hayal kurma değerlerinin en sık işlenen değerler olduğu tespit edilmiştir. Öykülerde en az işlenen değerler ise adalet, vatanseverlik ve kültürel değerlerdir.Son olarak öykülerde tespit edilen tematik değerlerin MEB'in öğretim programları için belirlemiş olduğu kök değerler ile olan ilişki durumuna bakıldığında, en sık işlenen kök değerin `sevgi` olduğu tespit edilmiştir. Sevgi değeri kapsamında en sık tekrar eden değerler arasında doğa ve hayvan sevgisi bulunmaktadır. Anahtar kelimeler: Çocuk Edebiyatı, Değerler Eğitimi, Öykü, Türkçe Öğretimi, Miyase Sertbarut

Children books should be written with consideration of some sensitive aspects. The events and hero profiles introduced in the books are expected to encourage children's desire of `doing the right thing`. A child who could not fulfill his or her innate thirst for learning `what is good` would be more likely to experience personal as well as social problems when they grow up. Thus, book authors carry great responsibilities when their audience are children.In this respect, this study aims to identify the `values` conveyed in Miyase Sertbarut's --an award-winning author of numerous child literature pieces and radio plays-- stories within the context of education and values.Miyase Sertbarut is a writer who complies with the reality of the child and cares about the progress and development of modern childhood. Moreover, Sertbarut is among the authors whose works are most frequently included in the textbooks of Turkish Course (Kemiksiz, 2018). Her stories (e.g., Dilim Dilim Güzel Dilim, Kınalı Keklik, and Emine Teyzenin Çilek Reçeli) are found to be used especially for listening and reading texts. Nonetheless, no study to this day has examined the educational values included in her stories and how these values are transferred to the readers in detail. This study covers an examination of Miyase Sertbarut's stories from the context of values education; the identification of the the relationship between the stories and the `root values` determined by the Ministry of National Education (MoNE), and the identification of the ways in which various educational values are conveyed in the author's stories.This study employed a qualitative research approach and examined 49 stories from 9 story books written by Serbarut through thematic analysis. The values that Miyase Sertbarut convey in her stories are distilled directly from the texts, and then analyzed. A thematic classification was preferred to determine the values in the stories by scanning the relevant literature.In the study, the following questions guided the inquiry: `What are the prioritized values in ideal human education reflected in the stories? What are the undesirable behaviors in ideal human education reflected in the stories? What is the relationship between the `Root Values` determined by MoNE and the values identified in Miyase Sertbarut's stories?In the stories, 68 values were identified, and these values are organized under 11 value themes regarding the prioritized values in ideal human education. As to the undesirable behaviors in ideal human education, 54 negative behaviors were identified and organized within 9 themes. The most frequently conveyed values in the stories were the love of animals and nature within the love value domain. Then, environmental sensitivity, dreaming and healthy living values were found to be the most frequently covered values in respective order. The least frequent values in the stories were justice, patriotism and cultural values.Finally, the examination of the relationship between the thematic values identified in the stories and the `root values` of MoNE revealed that the most frequently conveyed root value was `love`. Within the scope of this value, the love of nature and animals were among the most frequents values.Keywords: Children Literature, Values Education, Story, Turkish Education Miyase Sertbarut