Kurumlar ve beşeri sermayenin ekonomik büyümeye etkisi: Türkiye için ampirik analiz

Abstract

Ülkelerin izlemiş oldukları iktisat politikaları birbirlerinden farklı olmasınarağmen temel iktisadi amaçların başında ekonomik büyüme gelmektedir.Ekonomik büyüme; ülke içerisinde üretilen mal ve hizmetlerin zaman içerisindeartması ile kişi başına düşen reel gelirdeki artışlar olarak ifade edilmektedir.Ülkeler arasındaki büyüme farklılıklarının açıklanması ve büyümenin kaynaklarıkonusunda zaman içinde çeşitli teoriler geliştirilmiş ve birçok uygulamalı çalışmayapılmıştır. Ekonomik büyümenin kaynakları doğrudan ve dolaylı kaynaklarolarak ikiye ayrılmaktadır. Emek, fiziki sermaye ve doğal kaynaklar gibidoğrudan kaynaklar yanında beşeri sermaye ve kurumlar gibi dolaylı kaynaklarında büyüme üzerinde etkili olduğu ileri sürülmektedir. Beşeri sermaye bakımındanzengin olan ülkeler diğer ülkelere oranla daha yenilikçi, teknolojik gelişmelere veyeniliklere daha kolay adapte olurlar. İnsana yapılan yatırımlar hem tüketim hemde yatırım harcaması özelliği taşıdığı için, ekonomik büyümeningerçekleşmesinde son derece önemlidir. Bunun yanında, insanlar arasındakiilişkileri düzenleyen düşünce alışkanlıkları olarak tanımlanan kurumlar da ülkeiçindeki tasarruf oranlarını ve yatırımları, teknolojik gelişmeleri, üretimi veverimliliği doğrudan ve dolayı olarak etkileyerek ekonomik sonuçlar doğurur.Dolayısıyla, kurum ve kurumsal yapıların hem beşeri sermaye hem de büyümeüzerindeki etkisi olduğu ifade edilmektedir. Bu çalışmada, beşeri sermaye ve kurumların birlikte ekonomik büyümeüzerinde nasıl bir etkiye sahip olduğu Türkiye örneğinde ampirik olarakincelenmiştir. Bu amaçla 1960-2014 dönemi verileri kullanılarak ARDL sınır testiyapılmıştır. Beşeri sermayenin göstergesi olarak okullaşma oranı, kurumlarıngöstergesi olarak da politik özgürlükler endeksinin kullanıldığı çalışmada, ikideğişkenin birlikte büyüme üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğu tespit vedilmiştir. Bu sonuç daha önce yapılmış çalışmalar Barro (1994), Yıldırım (2010)ile Dias ve Tebaldi (2018)'nin sonuçları ile de uyumludur. Analiz sonuçlarınagöre, Türkiye'de politik özgürlüklerin iyi olduğu dönemlerde beşeri sermayeninekonomik büyümeyi olumlu yönde etkilediği ifade edilebilir. Bu bağlamda,Türkiye'de beşeri sermaye ve kurumların niteliğinin artırılmasına yönelikpolitikalar belirlenmeli ve planlı bir şekilde uygulamaya geçirilmelidir. Özellikle,kurumsal alanda yolsuzlukların önlenmesi, temel hak ve özgürlüklerin güvencealtına alınması ve mülkiyet hakları gibi pek çok alanda yasal düzenlemelere,uygulamalara ihtiyaç vardır. Bunun yanında, nitelikli beşeri sermaye birikiminioluşturmak için gerekli yatırımlar yapılmalı ve bunun temel kaynağı durumundaolan eğitim sisteminin iyileştirilmesi için uzun vadeli ve çağın gereklerine uygunpolitikalar hayata geçirilmelidir.

The economic policy of each country is different. However, economic growth is one of the main economic objectives for each country. Economic growth is expressed as the increase in real income per capita and the increase in goods and services produced in the country over time. In the course of time, various theories have been developed and many applied studies have been carried out in order to explain growth differences between countries and the sources of growth. The sources of economic growth are divided into direct and indirect sources. Indirect resources such as human capital and institutions, as well as direct resources such as labor, physical capital and natural resources, have been suggested to have an impact on growth. Countries that are rich in human capital are more innovative and adapt to technological developments and innovations more easily than other countries. Since human investments capital investments beings have both consumption and investment expenditure characteristics, they are extremely important in the realization of economic growth. In addition, institutions that are defined as habits of thought that regulate relations between people have direct and indirect economic consequences on savings rates and investments, technological developments, production and productivity within the country. Therefore, it is stated that institutions and institutional structures have an impact on both human capital and growth. In this study, human capital and institutions that together have an effect on how economic growth is examined empirically on Turkey's case. For this purpose, ARDL boundary test is applied by using the data of 1960-2014 period. In this study, the schooling rate is used as an indicator of human capital and the index of political freedoms is used as an indicator of institutions. As a result of the analysis, it is determined that the two variables have a positive effect on growth vii together. This result is consistent with the results of previous studies Barro (1994), Yıldırım (2010) and Dias and Tebaldi (2018). According to the results, it can be stated that human capital positively affected economic growth in periods where a good level of political freedom in Turkey. In this context, policies aiming to increase the quality of human capital and institutions must be determined and implemented in a planned manner in Turkey. In particular, more effective legal arrangements and practices in many areas such as the prevention of corruption in the institutional sphere, the guarantee of fundamental rights and freedoms, and property rights are needed, In addition, necessary investments should be made to create qualified human capital accumulation and long-term and contemporary policies should be implemented in order to improve the education system which is the main source of this factor.